uitingsvrijheid

Famke Louise heeft een kort geding aangespannen tegen de presentatoren van het YouTube-programma ‘Roddelpraat’. In dit programma hebben zij een niet uitgebracht nummer van Famke Louise laten horen. Dat acht Famke Louise inbreuk op haar auteursrecht. Bovendien vindt Famke Louise dat de presentatoren ten onrechte hebben beweerd dat de teksten in het nummer gaan over misbruik van Famke Louise door Ali B. De voorzieningenrechter wijst haar vorderingen grotendeels toe.

Feiten 

Eind september 2020 verbreekt Famke Louise de samenwerking met haar toenmalige management (Ali B. en zijn vrouw). Ze maakt daarna een nummer over deze breuk, dat inmiddels bekend staat als ‘de diss track’. De voorzieningenrechter legt keurig uit wat daaronder verstaan wordt:

“De term “diss” duidt op belediging en stamt af van het woord ‘disrespect’. In de rapscene staat een diss track voor een muziekwerk dat ten doel heeft een ander persoon, vaak een andere artiest, verbaal aan te vallen.”

Famke Louise zegt in de diss track onder meer:

“Je man is echt een vieze en laat ze broek zakken” (…) “maar ik ga niet alles zeggen omdat ik je moeder ken”

Een maand later plaatst ze een klein deel van de track in haar Instagram Stories, maar de hele track wordt nooit uitgebracht. Ali B. komt daarna in de publieke belangstelling te staan vanwege de uitzending van BOOS over grensoverschrijdend gedrag. Kort daarna wijdt Roddelpraat een uitzending aan de diss track van Famke Louise, waarvan zij de volledige versie in handen hebben gekregen. In de uitzending is de volledige track te horen. De presentatoren “geven [daarna] te kennen dat zij de tekst niet goed kunnen verstaan, maar suggereren op basis daarvan wel dat [eiseres] door [naam 1] is misbruikt en mishandeld”, zoals het vonnis het samenvat.

Is er sprake van een inbreuk op het auteursrecht van Famke Louise?

Famke Louise stelt dat het laten horen van de volledige track in de uitzending van Roddelpraat inbreuk maakt op haar auteursrecht. De voorzieningenrechter gaat daar in mee. Als auteursrechthebbende is het aan Famke Louise om te bepalen of zij de track wil publiceren (aldus de rechter). Het citaatrecht gaat niet op, alleen al omdat de track niet rechtmatig openbaar is gemaakt naar oordeel van de voorzieningenrechter. Er is namelijk geen eerdere openbaarmaking door Famke Louise: het plaatsen van een fragment van de track op Instagram Stories (dat na 24 uur) verdwijnt wordt onvoldoende geacht.

De presentatoren doen dan nog een meer algemeen beroep op de uitingsvrijheid. Zij stellen dat zelfs als de publicatie een inbreuk op het auteursrecht van Famke Louise zou zijn, dit gerechtvaardigd zou zijn door de uitingsvrijheid. De voorzieningenrechter gaat daar echter aan voorbij, omdat volgens haar de presentatoren “geen beroep op de vrijheid van meningsuiting toe[komt]”.

Is er sprake van onrechtmatige uitingen?

Famke Louise voert verder aan dat “de uitlating dat [eiseres] is misbruikt door [naam 1] , dan wel sprake is geweest van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag door [naam 1] ten opzichte van [eiseres]” onrechtmatig zou zijn.

Voor de beoordeling van de rechtmatigheid van deze uiting weegt de voorzieningenrechter de uitingsvrijheid af tegen het recht op privacy.  De vragen die zij centraal stelt bij deze  beoordeling zijn (i) of de uitingen als feiten zijn gepresenteerd en (ii) of de uitingen steun in de feiten vinden.

Voor de beoordeling of de uitingen als feiten worden gepresenteerd kijkt de voorzieningenrechter naar de concrete teksten in de uitzending en in de promotie van de uitzending. Op basis daarvan concludeert zij dat het hier gaat om uitingen van feitelijke aard, waarbij ze onder meer verwijst naar de uiting “[eiseres] is ook misbruikt door [naam 1]”. Dat deze uitingen worden gedaan in de context van een ‘hoog borrelpraatgehalte’ en met ‘slagen om de arm’ acht de voorzieningenrechter niet van betekenis.

Voor dergelijke uitingen is vereist dat er steun in de feiten voor bestaat. Daarvoor kijkt de voorzieningenrechter uitsluitend naar de teksten in de diss track, want zij overweegt “Andere bronnen voor de beweringen van [de presentatoren] in de Uitzending dan de diss track zijn er niet”. Op basis van een analyse van de inhoud van de track concludeert de rechter dat “de uitlatingen niet worden ondersteund door enig feit en dat de beweerdelijke misstand die [gedaagde 1] en [gedaagde 2] aan de kaak menen te moeten stellen niet bestaat”.

In die omstandigheden is de uiting naar oordeel van de voorzieningenrechter onrechtmatig. Zij wijst er verder nog op dat Famke Louise in de context van een vervolg-uitzending van Roddelpraat als “achterlijk wijf” is aangeduid, en dat er veel negatieve reacties jegens Famke Louise zijn gekomen door de uitzending.

De conclusie

De presentatoren worden veroordeeld om de uitzending te verwijderen en verwijderd te houden. Verder worden zij veroordeeld een rectificatie te plaatsen en krijgen ze een verbod nog te zeggen of ‘suggereren’ dat “[eiseres] door [naam 1] zou zijn misbruikt of verkracht, dat [naam 1] grensoverschrijdend jegens haar heeft gehandeld of haar zou hebben mishandeld en/of dat [eiseres] te zien of te horen is in de uitzending van Boos en/of dat zij over dit gedrag haar mond houdt”.

De zaak heeft veel publieke aandacht gekregen. In een achtergrondartikel van NOS geeft Emiel Jurjens commentaar over online juicekanalen en de uitingsvrijheid. Inmiddels is verder bekend gemaakt dat de presentatoren van Roddelpraat in hoger beroep zullen gaan tegen het vonnis.

Artikel NOS over juicekanalen – Bron nos.nl