Het EU Hof van Justitie heeft gisteren in een arrest in de gevoegde zaken Martinez/MGN (Sunday Mirror) en eDate Advertising/X bevestigd dat een benadeelde van een internetpublicatie een procedure kan starten tegen de uitgever van de website in een EU-lidstaat naar keuze. De benadeelde kan dus het land kiezen dat hij of zij het meest aantrekkelijk vindt (forumshoppen), bijvoorbeeld vanwege de lokale wetgeving die, zoals in Frankrijk, ruime bescherming biedt tegen inbreuken op de persoonlijke levenssfeer. Het Hof deed uitspraak in twee gevoegde zaken, die gingen over
grotendeels hetzelfde onderwerp.
Martinez vs MGN
Een van die zaken was aangespannen door de Franse acteur Olivier Martinez en zijn vader. Hij vond dat een artikel in de Engelse Sunday Mirror, met de kop ‘Kylie Minogue is Back with Olivier Martinez‘, inbreuk maakte op zijn recht op bescherming van zijn persoonlijke levenssfeer. Misschien omdat zijn huidige vriendin Halle Berry niet blij was met het artikel, misschien omdat het naar zijn mening gewoon grote onzin was.
Martinez was in Frankrijk een zaak gestart tegen MGN, de in Engeland gevestigde uitgever van de Sunday Mirror. Vervolgens ontstond discussie over de vraag of je als benadeelde van een internetpublicatie zelf mag kiezen in welk EU land je naar de rechter stapt, simpelweg omdat het internet wereldwijd beschikbaar is.
In welk land kun je een procedure over een internetpublicatie starten? HvJ voegt een optie toe
Het Hof heeft al in 1995 in het Shevill arrest bepaald dat het slachtoffer van een lasterlijke publicatie in verschillende EU lidstaten naar de rechter kan stappen als hij de uitgever wil aanklagen. Ofwel voor de rechter in de EU lidstaat waar de uitgever gevestigd is. Ofwel voor de rechter in de EU lidstaat waar de publicatie is verspreid en waar het slachtoffer stelt in zijn goede naam te zijn aangetast, maar dan kan alleen vergoeding van schade worden gevorderd die is opgetreden in dat land.
In de uitspraak van gisteren heeft het Hof bevestigd dat de regel uit het Shevill arrest ook toepasbaar is op internet, en zich uitstrekt tot alle verschillende claims van schending van ‘persoonlijkheidsrechten’ zoals die in de verschillende lidstaten bestaan (portretrecht, privacy, bescherming persoonlijke levenssfeer, etc.). Daar komt echter bij dat de benadeelde ook naar de rechter kan stappen daar waar hij het ‘centrum van zijn belangen’ heeft; op die plek kan bovendien de totale schade worden gevorderd (dus niet beperkt tot de schade opgetreden in die lidstaat). Waar het ‘centrum van iemands belangen’ precies ligt blijft in het midden. Als voorbeeld noemt het Hof de verblijfplaats van de benadeelde of een plaats waar hij een nauwe band mee heeft vanwege zijn beroep.
Dat betekent dat het ‘slachtoffer’ van een internetpublicatie de volgende drie opties heeft voor het starten van een procedure:
- bij de rechter in de lidstaat waar de uitgever van de online publicatie gevestigd is (voor de gehele schade);
- bij de rechter in de lidstaat waar zich het ‘centrum van zijn belangen’ bevindt (voor de gehele schade);
- bij de rechter in een EU-lidstaat naar keuze (alleen voor schade opgetreden op het grondgebied van die lidstaat).
Eerder schreef ik op MediaReport (MR 2981) al over de mogelijkheden van forumshoppen bij internetpublicaties.
Geen strengere regels dan in vestigingsland
Maar er staat nog iets opmerkelijks in dit arrest, dat vergaande implicaties kan hebben. Het Hof stelt vast dat aan de verlener van een ‘dienst van de elektronische handel’ (bijvoorbeeld een uitgever die publicaties op internet zet) die in een andere lidstaat dan de lidstaat waar hij gevestigd is voor de rechter wordt gedaagd, geen strengere eisen mogen worden gesteld dan in zijn vestigingsland.
Het gaat om de volgende overweging over artikel 3 van de e-Commerce Richtlijn:
“De lidstaten moeten …, behoudens de volgens de voorwaarden van artikel 3, lid 4, van de richtlijn toegestane afwijkingen, op het gecoördineerde gebied waarborgen dat de verlener van een dienst van de elektronische handel niet wordt onderworpen aan strengere eisen dan die voorzien in het in de lidstaat van vestiging van die dienstverlener toepasselijke materiële recht.”
Hoe dit precies zal worden uitgelegd moet blijken, maar deze overweging kan een stevige impact hebben (wat ‘het gecoördineerde gebied’ omvat staat in artikel 2h van de e-Commerce Richtlijn en is zeer ruim). Maar je zou hierin kunnen lezen dat in zaken waarin een e-commerce dienstverlener in een andere lidstaat dan die waar hij gevestigd is voor de rechter wordt gedaagd een rechtvergelijkend onderzoek nodig is om zeker te stellen dat hij niet slechter af is. De uitgever van de Sunday Mirror zou in dit geval bijvoorbeeld kunnen betogen dat de Engelse privacy regels van toepassing zijn in de in Frankrijk aangespannen procedure. Frankrijk staat bekend om de vergaande bescherming van de privacy, die dus veel verdergaande eisen stelt aan een publicatie dan in Engeland. Andersom kan een Franse of Nederlandse uitgever die in Engeland voor de rechter wordt gedaagd misschien weer eisen dat het Engelse systeem van punitive damages (het opleggen van een boete; een mogelijkheid die in Nederland en Frankrijk niet bestaat) op hem niet van toepassing is.
Dit arrest kan dan ook van groot belang zijn voor dienstverleners (niet alleen uitgevers) die in andere lidstaten dan hun lidstaat van vestiging voor de rechter worden gedaagd, die met dit arrest in de hand kunnen eisen dat geen regels worden toegepast die strenger zijn dan in zijn land van vestiging
