Eind vorig jaar heeft het EHRM uitspraak gedaan in de zaak Telegraaf / Staat over journalistieke bronbescherming (zie MR 13383 voor de uitspraak en MR 13405 voor een analyse). Het EHRM oordeelde dat de Staat artikel 8 (recht op privacy) en artikel 10 (vrijheid van meningsuiting/informatiegaring) had geschonden. De Staat kan tot drie maanden na de uitspraak het EHRM verzoeken de zaak voor te leggen aan de Grote Kamer van het EHRM. Echter, in een brief aan de Tweede Kamer meldt minister Plasterk dat de regering
geen gebruik zal maken van deze mogelijkheid.
De minister erkent de uitspraak en stelt dat het Hof een ‘weloverwogen’ uitspraak heeft gedaan die in de lijn ligt van eerdere jurisprudentie. De Staat zal volledig uitvoering geven aan de uitspraak, inclusief de vergoeding van gemaakte kosten. Bovendien zegt de minister toe wetswijzigingen te realiseren (waar bijvoorbeeld de Studiecommissie Journalistieke Bronbescherming al geruime tijd voor pleit):
“Voorts erkennen en onderkennen wij dat het optreden, achteraf gezien, anders had gemoeten, en dat dat consequenties moet hebben voor de toekomst. Wij zijn daarom van oordeel dat de vaststelling dat schending van het EVRM heeft plaatsgevonden, aanleiding is voor het treffen van wettelijke maatregelen.”
De wet zal volgens de minister op twee punten worden veranderd.
Ten eerste zal de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 worden gewijzigd. De wet zal een rechterlijke toets gaan eisen voorafgaand aan de inzet van bijzondere bevoegdheden van de AIVD en MIVD tegen journalisten, voor zover deze inzet gericht is (direct of indirect) op het achterhalen van journalistieke bronnen.
De minister perkt dan wel weer de reikwijdte van deze wijziging in. Het is volgens hem onwenselijk dat iedereen zich zomaar op bronbescherming kan beroepen. Daarom zal de werking van de wet beperkt blijven tot zij die “beroepsmatig als journalist informatie verzamelen, verspreiden of publiceren”. Deze definitie van een journalist lijkt, zoals we hier al eerder hebben opgemerkt (MR 3731), in strijd met de ruime definitie van ‘journalist’ van de Hoge Raad en het Hof van Justitie.
Ten tweede zal de Wet op Strafvordering (Sv) worden gewijzigd. Er is al een paar jaar sprake van deze wetswijziging: de Raad van State heeft hierover geadviseerd en na de uitspraak in de zaak Autoweek/Sanoma (MR 5996) is het wetsvoorstel verder aangevuld met een bepaling die voorziet in expliciete rechterlijke toetsing van justitieel optreden tegen journalisten. De minister zal nu “op zeer korte termijn” aanvullend advies over dit wetsvoorstel aan de Raad van State vragen.
