Recent zijn 3 uitspraken gewezen in mediazaken. Namens respectievelijk Audax, de KRO en Het Parool trad Kennedy Van der Laan’s Jens van den Brink op. Aan de orde komt: de reputatie van een veroordeelde seriemoordenaar, de reputatie van een hotel en de associatie van een hostingprovider met kinderporno. De vrijheid van meningsuiting is het uitgangspunt, maar kan worden beperkt als andere belangen of grondrechten zwaarder wegen: bijvoorbeeld ter bescherming van de goede naam.
Portrait of a serial killer
Willem van E. werd in 1975 veroordeeld voor de moorden op een meisje van 15 jaar en een vrouw van 44 jaar. Na zijn vrijlating in 1990 werden drie vrouwen van 23, 30 en 34 jaar zijn slachtoffer, en kreeg in 2001 een levenslange gevangenisstraf opgelegd. Hij kwam in 2006 in opspraak omdat hij na zijn 65ste een AOW uitkering van € 886 per maand ontving in de gevangenis. Begin dit jaar is de AOW uitkering voor gevangenen overigens stopgezet.
In Aktueel Sportief nummer 19, 2007 is een artikel opgenomen “Martin K.: altijd lol in de lik” over gevangenschap in Nederland. Topcrimineel Martin K.: “Gevangenissen streng? Ik vermaak me geweldig”. Ook laat Martin K. zich uit over Van E.: “… na een poosje kwam zijn AOW-uitkering binnen … Willem is een wandelende pinautomaat”. Het artikel is geïllustreerd met een foto van Van E., zijn ogen zijn niet met een balkje afgedekt. Ook is een seksueel getinte, parodiërende tekening van Martin K. afgebeeld. Van E. ervaart het artikel als onnodig grievend en onrechtmatig tegenover hem. Audax (de uitgeefgroep achter Aktueel) rectificeert het bewuste artikel en heeft Van E. een onvoorwaardelijke schadevergoeding van € 4.000 geboden. Van E. neemt daar geen genoegen mee en start een procedure, zijn vordering is o.a. een schadevergoeding van € 50.000.
Eer en goede naam
De rechter beoordeelt of Van E. door de publicatie in zijn eer een goede naam is aangetast en zegt daarover het volgende. Van E. heeft een slechte reputatie gezien diens veroordeling tot levenslang. Het is desalniettemin mogelijk om die reputatie verder aan te tasten. Het belang van Van E. bij eerbiediging van zijn persoonlijke levensfeer wordt afgewogen tegenover de uitingsvrijheid van Audax. Van E. is gezien zijn veroordeling een publiek figuur die meer media aandacht heeft te dulden dan een niet publiek figuur en Audax heeft de vrijheid misstanden aan de kaak te stellen. De rechtbank oordeelt dat de publicatie onnodig grievend en onrechtmatig is tegenover Van E, maar is ook van oordeel dat Van E. al ruimschoots is gecompenseerd door de schadevergoeding van € 4.000. De rechtbank wijst de vorderingen van Van E. af en veroordeelt hem in de proceskosten van Audax ter waarde van bijna € 3.000. Het vonnis vindt u hier.
Portrait of a hotel
Hoever strekt het begrip ‘guilty by association’? Het Mövenpick Hotel Den Bosch en diens general manager stellen op vrijdagmiddag 28 november in de rechtbank Amsterdam met zekerheid te weten dat de voor 30 november geplande uitzending van KRO Reporter jegens hen onrechtmatig is. Dit omdat zij vinden dat het Mövenpick Hotel Den Bosch in verband wordt gebracht met criminaliteit en “afgeschilderd wordt als een broedplaats voor criminelen”
KRO Reporter is een onderzoeksjournalistiek-programma en heeft een reportage gemaakt over de vastgoedfraude en het Philips pensioenfonds. Op basis van informatie uit het strafdossier wordt een aantal reconstructies in scène gezet van ontmoetingen tussen de hoofdverdachten. Deze ontmoetingen worden waarheidsgetrouw nagespeeld door acteurs en zijn opgenomen daar waar ze plaatsvonden. Eén scene betreft de overdracht van een aantal luxe horloges op het parkeerterrein van het Mövenpick Hotel Den Bosch. Dit vond plaats op donderdag 21 december 2006 en werd geobserveerd door een team rechercheurs. Van deze observatie is proces verbaal opgemaakt waarin de naam van het Mövenpick Hotel te ‘s-Hertogenbosch meerdere malen genoemd. Het Mövenpick Hotel zegt dat het echter niet noodzakelijk is dat het Mövenpick Hotel in de uitzending zit en wil al helemaal niet dat het hotel herkenbaar in beeld komt.
Voorafgaande maatregelen
Artikel 7 Grondwet: “Er is geen voorafgaand toezicht op de inhoud van een radio- of televisieuitzending.” De KRO geeft op de zitting aan (zonder de beelden te tonene) dat opname slechts 25 seconden in een 35 minuten durend programma betreft. De voorzieningenrechter acht de uitzending niet onrechtmatig omdat het vermelden van de naam van het hotel illustratief is bij de beelden, zeker als dat gebeurt op een neutrale en onnadrukkelijke manier. Voor een beperking van de vrijheid van meningsuiting/informatievoorziening bestaat dan ook geen grond.
Partijen zijn het niet eens over de vraag of toestemming is verleend voor de opname. De KRO stelt dat toestemming is gevraagd en verleend, Mövenpick stelt dat zij bewust onvolledig is ingelicht. De rechter oordeelt dat zelfs als dat het geval zou zijn, dat het uitzenden van de opnamen op de parkeerplaats en het shot van het hotel – dat ook vanaf de openbare weg had kunnen worden genomen – niet onrechtmatig zou maken. De vordering van het Mövenpick Hotel wordt afgewezen.
Portrait of a hostingprovider
In een uitspraak van de Raad voor de Journalistiek (RvJ) op 18 november 2008 wordt de klacht van hostingprovider Leaseweb tegen de journalisten Spaink en Schulte en de hoofdredacteur van Het Parool afgewezen. Leaseweb zou in de berichtgeving van de journalisten en het Parool onterecht in verband worden gebracht met kinderporno. De journalisten stellen in hun berichtgeving kinderpornofilters van providers en de politie ter discussie en concluderen dat enkele websites met kinderporno worden gehuisvest op de server van Leaseweb. Klaagster (Leaseweb) vindt dat sprake is van onjuiste, misleidende en tendentieuze berichtgeving, waardoor zij in haar eer en goede naam wordt aangetast. Verweerders stellen, kort samengevat, dat zij nergens hebben bericht dat klaagster willens en wetens mee zou werken aan vunzige sites of kinderporno.
De RvJ stelt voorop dat het maatschappelijk relevant en journalistiek geboden kan zijn om journalistiek onderzoek te verrichten naar de publicatie van kinderporno op internet. Het is een taak van de pers om misstanden aan de kaak te stellen. Zorgvuldig te werk gaan is wel geboden. Bij het publiceren van beschuldigingen dient de journalist te onderzoeken of voor de beschuldigingen een deugdelijke grondslag bestaat. Ook past de journalist, indien mogelijk, wederhoor toe bij betrokkenen die door een publicatie worden gediskwalificeerd, ook wanneer zij hierin slechts zijdelings een rol spelen. De beschuldigde moet voldoende gelegenheid krijgen om te reageren op de aantijgingen. De slotsom van de RvJ is dat verweerders zorgvuldig zijn geweest, geen grenzen hebben overschreden van de journalistieke verantwoordelijkheid en daarom wordt de klacht ongegrond verklaard. Lees hier de hele uitspraak.
