Sextape en Mosley
Keurige Engelse heer loopt trapje af. Wordt begroet door vijftal dames. Iedereen ontdoet zich van kleren. Aantal dames doet Duitse Luftwaffe uniformen aan. Dames bewerken meneer met zweep en spreken hem in het Duits bestraffend toe. Dames doen gevangenisuniformen aan. Er spelen zich verschillende taferelen af, waaronder een scene waarin de heer wordt ontluisd en zijn billen worden geschoren. Moet meneer lekker zelf weten, zou je denken.
Daar dacht de Britse tabloid News of the World anders over. De krant had één van de dames voorzien van een camera en alles gefilmd. De dame ontving daarvoor 12.000 pond. Dat leverde vijf uur tape op, waarvan in ieder geval een deel op internet verscheen. Waarom? Omdat het niet ging om zomaar een keurig Engels heerschap, maar om Max Mosley. Baas van de FIA, de Fédération Internationale de l’Automobile, de wereldwijde overkoepelende organisatie van de autosport, inclusief de Formule 1. Een publiek figuur dus.
Maar dat is niet alles. Ook de vader van Max Mosley, Oswald Mosley, was een zeer bekend figuur. Oswald Mosley was de Britse Mussert. Antisemiet, bevriend met Hitler en oprichter in 1932 van de British Union of Fascists. In 1942 werd Oswald – niet geheel verrassend – in het gevang gegooid.
En nu bleek zijn zoon, tevens voorman van de wereldwijde autosport, zich te laven aan “nazi sex orgies”, aldus de News of the World, met prostituees met nazi uniformen, en anderen verkleed als concentratiekamp slachtoffers. Hier een deel van het commentaar van News of the World bij deze scoop, met als kop “F1 BOSS HAS SICK NAZI ORGY WITH 5 HOOKERS”: “Mosley – the most powerful man in motor-racing – barks orders in German as he WHIPS two hookers dressed in striped uniforms reminiscent of AUSCHWITZ garb while girls in Nazi uniforms look on. At one point the wrinkled 67-year-old – who publicly likes to give the impression he has put his father’s evil legacy behind him – yells “she needs more of ze punishment!” while brandishing a LEATHER STRAP over a brunette’s naked bottom. Then the lashes rain down as Mosley counts them out in German: “Eins! Zwei! Drei! Vier! Fünf! Sechs!” With each blow, the girl yelps in pain as grinning, grey-haired Mosley becomes clearly aroused. And after the beating, he makes her perform a sex act on him.“
Kort geding tegen online clip (1,4 miljoen hits)
Mosley startte een kort geding om de clip van internet af te krijgen, met als belangrijkste grondslag inbreuk op zijn in artikel 8 EVRM vastgelegde recht op respect voor zijn privéleven. Niemand had iets te maken met zijn sexleven, aldus Mosley. Die poging mislukte. De rechter oordeelde dat de informatie ‘had lost its privacy to the extent that there is nothing left for the law to protect … although this material is intrusive and demeaning, and despite the fact that there is no legitimate public interest in its further publication, the granting of an order against this respondent at the present juncture would merely be a futile gesture. Anyone who wishes to access the footage can easily do so, and there is no point in barring the News of the World from showing what is already available.’ De clip was online inmiddels ongeveer 1,4 miljoen keer bekeken.
Bodemprocedure: sick nazi orgy?
Vervolgens begon Mosley een bodemprocedure tegen News of the World. De rechtbank keek eerst naar de ‘public interest defense’ van News of the World, het nazi thema. Volgens de tabloid was het publiek belang gediend bij de publicatie, omdat die illustreerde dat de hoogste man in de autowereld, met familieroots in het Britse nazisme, nazi orgies hield. Ik heb deze zaak inmiddels besproken bij verschillende workshops. Op de vraag of het publiek belang inderdaad gediend is met deze publicatie antwoorden de meeste journalisten ontkennend, ook als het nazi thema vast zou staan. Opvallend genoeg denkt de Engelse rechter daar anders over. Volgens hem kan er in dat geval wel degelijk een publiek belang gediend zijn met het tonen van de video, omdat dit de geschiktheid van Mosley als voorzitter van FIA twijfelachtig zou maken.
Maar die vlieger ging toch niet op. Rechter Eady concludeerde in de bodemprocedure namelijk dat het nazi thema ontbrak: “The facts that the jacket corresponded to the modern Luftwaffe uniform and that German was spoken … cannot be identified with Nazism.” Dat ze Duits spraken was slechts omdat dat een voor SM passende strenge taal is en betrokkenen nou eenmaal bijvoorbeeld geen Russisch konden spreken. Het vonnis laat weer eens zien dat Engelse rechters niet bang zijn een persoonlijke stijl te hanteren, waarin zelfs een gevoelige kwestie als deze met humor wordt beschreven: “Mr Thurlbeck [de journalist van News of the World] also relied upon the fact that the Claimant was ‘shaved’. Concentration camp inmates were also shaved. Yet, as Mr Price pointed out, they had their heads shaved. The Claimant, for reasons best known to himself, enjoyed having his bottom shaved – apparently for its own sake rather than because of any supposed Nazi connotation. He explained to me that while this service was being performed he was (no doubt unwisely) ‘shaking with laughter’. I naturally could not check from the DVD, as it was not his face that was on display.”
Mosley naar het EHRM: eist voorafgaand inzagerecht
Mosley won zijn zaak en kreeg een vergoeding van 60.000 pond. Daar stopte het niet voor Mosley. En dat maakt deze zaak belangrijk voor de gehele Europese journalistiek. Mosley is nu (hij is inmiddels geen FIA voorzitter meer) een zaak begonnen tegen Engeland voor het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM). Zijn stelling is dat het recht op respect voor het privéleven (artikel 8 EVRM) media zou moeten verplichten alle artikelen die een privacy-inbreuk kunnen opleveren vooraf ter inzage te geven aan het “media-slachtoffer”. Dat biedt de gelegenheid in kort geding de publicatie te voorkomen. Als het slachtoffer die kans niet heeft bestaat er een kans op onherstelbare schade, zoals Mosley zelf is overkomen. En dat zou volgens Mosley weer een inbreuk opleveren op artikel 13 EVRM, omdat het slachtoffer dan geen effective remedy heeft. Als Mosley gelijk krijgt zullen media privacy-gevoelige publicaties dus moeten uitstellen totdat het slachtoffer de concept-publicatie heeft kunnen inzien en de kans heeft gehad een verbod op publicatie te eisen voor de rechter.
Einde aan verbod op voorafgaand toezicht op de media?
Het Europese Hof heeft de zaak inmiddels geaccepteerd (het merendeel van de aangebrachte zaken wordt afgewezen) en de zaak ligt nu voor. Ter informatie hier de juridische argumenten van beide partijen en hier een feitelijke weergave van het geschil. Als Mosley wint – en dat is niet ondenkbaar – betekent dat een revolutie in het denken over de persvrijheid. Onze grondwet bepaalt dat er geen voorafgaand toezicht is op de media. Die grondregel zal dan het raam uit moeten als de privacy in het geding is, wat zich in de meeste uitingsgeschillen voordoet. Mosley (die vroeger advocaat was) zegt hier zelf over: “However, given prior notice, the victim, if he can satisfy a judge that he is “more likely than not” to win his case, will get an interim order stopping publication until after trial. This does not require great wealth. It costs around 5% of a full trial. An order will not deprive the newspaper of its right to go to trial. If it wins, it can publish the entire story. But if it is wrong and loses the case, the matter remains private. The victim’s privacy is maintained, as it should be.”
Daar staat tegenover dat een inzagerecht een chilling effect zal hebben. Er zullen meer rechtszaken komen, wat media ertoe kan brengen minder te schrijven over misstanden. Zeker als daarbij een rijke wederpartij betrokken is. Het proces van inzage leidt bovendien tot uitstel. En nieuws is bederfelijke waar, dat snel zijn waarde verliest. ‘Vrijheid van meningsuiting’ impliceert vrijheid die achteraf wordt beoordeeld op rechtmatigheid. In Nederland is een verbod voorafgaand aan publicatie alleen in uitzonderingsgevallen mogelijk, en dan alleen als de inhoud van de publicatie voldoende vast staat. Artikel 8 EVRM is bovendien niet alleen in het geding bij een pikante video als die van Mosley, maar ook bij een politicus die zijn vrouw in in elkaar slaat of kinderen misbruikt, een CEO die wordt beschuldigd van het aannemen van steekpenningen of welke persoon dan ook die van corruptie wordt beschuldigd. Die persoon zal in ieder geval zelf beargumenteren dat zijn artikel 8 EVRM rechten in het geding zijn. Ondanks de valide argumenten die Mosley noemt, zijn er naar mijn mening zwaarwegender belangen gediend bij het verbod op preventief toezicht op de media, ook in artikel 8 EVRM zaken. Een grote groep internationale organisaties die opkomen voor de vrijheid van meningsuiting, waaronder de Media Legal Defence Initiative, Index on Censorship, de European Publishers’ Council en Global Witness, heeft om die reden een interventie bij het Hof ingediend.
Dit is naast de zaak Caroline van Monaco II de tweede zeer principiële privacyzaak die voorligt bij het EHRM. Verwacht wordt dat ook deze uitspraak van grote invloed zal zijn op de perspraktijk. De hoorzitting in de zaak Mosley vindt plaats bij het Straatsburgse Hof op 11 januari 2011.
Update: het arrest in de zaak Mosley verscheen in mei 2011.
