In april 2013 verscheen in de Nieuwe Revu een artikel met als titel ‘Amalia heeft een vriendje! En wat we volgens de Mediacode nog meer niet mogen weten over onze koningin’. In het artikel uitten een aantal mensen kritiek op de Mediacode.
Bij het artikel is een tweetal foto’s van een hockeyende prinses Amalia geplaatst, genomen tijdens een hockeytraining. De foto’s zijn genomen van grote afstand vanaf de openbare weg van een toen zes jaar oude prinses Amalia. Het Koninklijk Huis startte een bodemzaak voor de kantonrechter, waarin het stelt dat publicatie van de foto’s onrechtmatig is en dat ze een inbreuk vormen op de persoonlijke levenssfeer/privacy van prinses Amalia.
Sanoma (uitgever van de Nieuwe Revu) voert aan dat publicatie van de foto’s een algemeen belang dient, een zgn ‘public right to know’ hoe prinses Amalia, onze toekomstige koningin opgroeit en wordt opgevoed. Verder voeren zij aan dat de Mediacode geen regelgeving is en geen rol dient te spelen in de beoordeling of een foto al dan niet onrechtmatig is. Op Media Report hebben we al vaker kritische aandacht gegeven aan de Mediacode.
Ter zitting wordt weer de brief voorgelezen die ook al in de zaak tegen persbureau AP uit de kast was gehaald. De tekst van deze brief staat hieronder weergegeven. Een emotioneel appel rechtstreeks van de koning aan de rechter. Dat geeft toch een wat vreemd gevoel, aangezien zijn portret ook al achter diezelfde rechter hangt.
De Kantonrechter oordeelt na een belangenafweging, dat de publicatie van de foto’s onrechtmatig is. Prinses Amalia’s recht op eerbiediging van haar persoonlijke levenssfeer/privacy weegt in dit geval zwaarder dan de vrijheid van meningsuiting van Sanoma.
Voor de belangenafweging is het relevant dat de foto’s van grote afstand vanaf de openbare weg waren gemaakt terwijl prinses Amalia – toen zes jaar oud – op het hockeyveld van haar club bezig is met het beoefenen van haar hobby. De kantonrechter vindt dat de foto’s, ondanks interesse van het publiek in het wel en wee van prinses Amalia, geen enkel algemeen belang dienen. Bovendien zijn de foto’s gepubliceerd bij een artikel waarin de Mediacode aan de orde wordt gesteld. Het staat Sanoma vrij om over de Mediacode te publiceren, maar dit brengt niet met zich mee dat prinses Amalia enkel daarom openbaarmaking van de foto’s moet dulden. Sanoma stelt zich op het standpunt dat de Mediacode strengere voorschriften stelt dan algemene wet- en regelgeving en dat er sprake is van willkeur bij de handhaving daarvan. De rechter volgt dit standpunt echter niet.
De rechter overweegt (niet geheel verrassend) dat Sanoma terecht gesteld heeft dat de Mediacode geen regelgeving is en daarom ook geen rol kan spelen bij het toetsen of publicatie van foto’s al dan niet onrechtmatig is. Verder overweegt de rechter dat indien Sanoma meent dat zij in voorkomend geval ten onrechte worden beperkt in hun rechten met een beroep op de Mediacode, zij dat -eventueel in rechte – aan de orde kunnen stellen. Daarbij merkt de rechter op dat uit de door Sanoma in het geding ingebrachte stukken valt af te leiden dat zij in 2011 tijdens een zomerfotosessie zijn uitgesloten van accreditatie maar daartegen geen stappen hebben ondernomen. De rechter wekt hier de suggestie dat als je de Mediacode aan de kaak wenst te stellen je dat moet doen op het moment dat je wordt uitgesloten van accreditatie van officiele fotosessies.
Sanoma heeft in reconventie een verklaring voor recht gevorderd dat de publicatie van een aantal andere foto’s van prinses Amalia, en van haar ouders, niet onrechtmatig was. De kantonrechter heeft deze vordering afgewezen vanwege het ontbreken van belang. Voor publicatie van die foto’s gemaakt is ofwel toestemming verleend ofwel is daartegen geen bezwaar gemaakt.
Deze zaak doet denken aan een eerdere zaak van het Duitse Bundesgerichtshof waarover wij al berichtten op Media Report. In die zaak ging het om publicatie van foto’s in de Duitse Freizeit Revue van de 11-jarige Alexandra van Hannover, dochter van prinses Caroline van Monaco, als deelneemster aan een kunstschaatswedstrijd. De Duitse rechter stond publicatie van de foto’s toe onder meer omdat de foto’s nieuwswaarde hadden en omdat Alexandra meedeed aan een voor publiek toegankelijke sportwedstrijd waar foto- en filmopnames gebruikelijk zijn, en er geen reden was om aan te nemen dat de foto’s schadelijk zouden zijn voor Alexandra. De vraag is hoe de zaak Amalia zou hebben uitgepakt als de hockeyfoto zou zijn genomen op een openbaar toernooi, vergelijkbaar aan de schaatswedstrijd van Alexandra. Verder valt op dat de Duitse rechter aannam dat de foto’s van een schaatsende prinses nieuwswaarde hadden, terwijl de Nederlandse rechter vrij resoluut stelt dat de foto’s geen enkel algemeen belang dienen. Het is de vraag of dat niet een te streng oordeel is. In Von Hannover II heeft het EHRM benadrukt dat ook nieuws over bijvoorbeeld “sporting issues or performing artists” kan bijdragen aan een “debate of general interest”. In Von Hannover III oordeelde het EHRM dat nieuws over het feit dat celebrities hun huizen verhuren ook tot die categorie kan behoren. Kortom, ook een foto van een hockeyende Amalia zou mogelijk nieuwswaarde kunnen hebben. Of dat opweegt tegen het belang van Amalia, enerzijds minderjarig, maar anderzijds ook de kroonprinses die enige vorm van aandacht zal moeten dulden, is dan pas stap twee.
Hier de brief van de koning die werd voorgelezen:
Ik hecht er zeer aan om u langs deze weg te informeren over het grote belang dat mijn echtgenote en ik hechten aan de zaak die aan u ter beoordeling is voorgelegd. Mijn vrouw en ik ervaren deze aanhoudende inbreuken als zeer belastend voor ons gezinsleven en als een onaanvaardbare druk op onze kinderen. Wij zien het als een ernstige bedreiging voor de door ons zo diepgevoelde wens om onze kinderen een ontspannen, vrije en vrolijke jeugd te bieden.
Ikzelf heb ervaren hoe belangrijk het is te mogen opgroeien in een omgeving die zo veel mogelijk aansluit bij die van andere kinderen, waarin kan worden geparticipeerd in het leven van alledag en waarin men zich onbespied weet. Het was een voorrecht om met velen dat normale leven te delen hetgeen mij nu tot steun is bij de uitoefening van mijn huidige functie. Ik ben ervan overtuigd dat juist vanwege het feit dat het leven van mijn kinderen in de toekomst als zij volwassen zijn voor een belangrijk deel in het teken zal staan van openbare taken, voor hen een geborgen en zo normaal mogelijke, evenwichtige jeugd, essentieel is. Nog afgezien van alle juridisch argumenten die mijn advocaat u vandaag heeft voorgelegd, meen ik dat het eigenlijk vanzelfsprekend is dat ieder kind een ongestoorde en onbespiede jeugd kan genieten en de ruimte geboden krijgt zich als individu te ontwikkelen.
Niettemin, ook in mijn jeugd was er al sprake van inbreuk op privacy, zij het niet in die mate als waar wij tegenwoordig mee worden geconfronteerd. Graag geef ik u een voorbeeld. Het meevaren op de Jumbo, het motorjacht van mijn opa, was voor ons nooit een plezier. Nooit wist je of je door een telelens werd bespied. Wat door de lezers van de bladen wellicht werd gezien als aardige, onschuldige vakantiekiekjes, waren in werkelijkheid voor ons de oorzaak van alles behalve ontspannen vakantiemomenten. Omdat we ons constant bewust waren van de mogelijkheden dat er foto’s konden worden gemaakt, voelden we ons ook al die keren dat er geen foto’s werden gemaakt of gepubliceerd, niet vrij. Ik koos ervoor om toch tenminste twee of drie dagen gedurende de zomervakantie bij mijn grootouders en later grootvader te kunnen zijn. Andere leden van de familie kwamen vaak niet eens meer naar de Jumbo omdat die het een te grote inbreuk op hun persoonlijke levenssfeer vonden.
Ons gezinsleven moet kunnen rekenen op een effectieve bescherming tegen inbreuken. Niet alleen bescherming achter de gesloten deuren van ons huis, maar ook tijdens uitstapjes, tijdens de kinderopvang, tijdens de vakanties en tijdens alle momenten die een ieder als vanzelfsprekend tot zijn gezinsleven mag rekenen. Ik hecht eraan onder uw aandacht te brengen dat wij ten volle het belang zien van de vrije nieuwsgaring en onze rol daarin. Om die reden is een Code tot stand gekomen waarin onze toegankelijkheid voor de pers is beschreven. Hiermee is een goede balans gevonden tussen publiek optreden en bereikbaarheid ten behoeve van de openbaarheid enerzijds en de privacy van onze persoonlijke levenssfeer anderzijds.
Auteurs post: Fabienne Dohmen en Jens van den Brink
