Alberto Stegeman (‘Undercover in Nederland’) is al meerdere malen door de personen die (in negatieve zin) in zijn reportages figureren voor de rechter gesleept. We schreven op Media Report eerder over zaken die een jeugdhulpverlener en een paardenhandelaar tegen Stegeman aanspanden. Recent was het weer raak: Stegeman confronteerde een spermadonor die via internet zijn diensten aanbood, terwijl hij voor de wensmoeders verzweeg dat hij leed aan het (erfelijk overdraagbare) syndroom van Asperger. De spermadonor wilde de uitzending, waarin beelden van hem voorkwamen die met de verborgen camera waren gefilmd, verbieden en stapte naar de rechter, die zijn vorderingen echter afwees.
Een deel van de beelden in de reportage was met de verborgen camera gemaakt. Eén van de medewerkers van Stegeman deed alsof ze interesse had in de diensten van de man en had met hem afgesproken in een wegrestaurant. Dit gesprek had ze met de verborgen camera opgenomen. Na het gesprek liepen de twee samen naar buiten, waar Stegeman de man confronteerde met zijn gedrag. Ook dit gesprek werd gefilmd.
De rechtbank hanteert als maatstaf dat het uitzenden van opnames met de verborgen camera in principe niet toelaatbaar is. Het gebruik van dergelijke opnames is “slechts bij uitzondering gerechtvaardigd”, waarbij van belang kan zijn dat de journalist geen andere mogelijkheid heeft om een maatschappelijke misstand aan de kaak te stellen. De rechtbank volgt hiermee art. 2.1.6 van de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek. De HR gebruikte dit artikel ook in de recente zaak TROS/Pretium, waarbij werd aangetekend dat een norm uit gedragsregels als die van de Raad voor de Journalistiek geen ‘wettelijk aan te leggen criterium’ is, maar een ‘omstandigheid die gewicht in de schaal kan leggen’.
De donor had gesteld dat de reportage van Stegeman geen ‘ernstige misstand’ aan de kaak stelde. De rechtbank is het hier niet mee eens: er is geen 100% duidelijkheid over de erfelijkheid van het syndroom van Asperger, wat ertoe leidt dat het verzwijgen ervan een ernstige schending van het vertrouwen van de wensmoeders is. De rechtbank volgt niet het betoog van de man dat er onder andere “wensmoeders zijn die het niet erg vinden dat hun kind het syndroom van Asperger krijgt” en “in huwelijken ook wel wordt gezwegen over erfelijke aandoeningen”. Omdat de man via internet zijn diensten aanbiedt, is het terecht dat Stegeman het relevante publiek waarschuwt voor dergelijke praktijken. De rechtbank noemt verder als relevante omstandigheden dat de man in het gesprek in het wegrestaurant expliciet ontkent dat hij erfelijke ziektes heeft (het tonen van de beelden is dus relevant) en dat de beelden niet op een andere wijze bemachtigd hadden kunnen worden.
Dan rest nog de vraag voor de rechtbank of de privacy van de man genoeg is gewaarborgd. Zoals u kunt zien in de uitzending, is zijn gezicht ‘gewipet’ (onherkenbaar gemaakt) en zijn stem sterk vervormd. Wel is de rest van zijn lichaam te zien. De rechtbank overweegt dat op deze wijze de man niet zodanig herkenbaar in beeld komt dat hij buiten zijn naaste kring zal worden herkend. Verder acht de rechtbank van belang dat de confrontatie voldoende ‘respectvol’ was “jegens eiser als persoon en zijn opvatting”. De opvatting is dat de man zich er niet van “doordrongen heeft getoond” dat hij zijn aandoening had moeten melden, hetgeen ook uit de uitzending blijkt, waardoor deze recht doet aan zijn persoon.
Stegeman mocht dus (en heeft inmiddels ook) de uitzending zoals gepland laten doorgaan.
