De Nederlandse Staat is de afgelopen jaren meermalen op de vingers getikt over de wijze waarop de journalistieke bronbescherming in Nederland is geregeld (zie de op Media Report besproken arresten van het EHRM inzake Voskuil, Autoweek/Sanoma en De Telegraaf). De regering is naar aanleiding van deze rechtspraak de afgelopen jaren bezig geweest met het opstellen van een wetsvoorstel over het verschoningsrecht en de bronbescherming van journalisten. In 2009 berichtten wij dat er een wetsvoorstel was aangenomen door de Ministerraad. Begin dit jaar beloofde minister Plasterk naar aanleiding van het Telegraaf-arrest aanvullingen in het eerdere wetsvoorstel. Deze week meldde de Nieuwe Reporter dat een (wederom) vernieuwde versie van het Wetsvoorstel verschoningsrecht journalisten, is ingediend, waardoor wettelijke bepalingen over het professionele verschoningsrecht en het recht op bronbescherming van journalisten dichterbij lijken te komen.
Het wetsvoorstel is aangenomen door de ministerraad en ligt momenteel voor advies bij de Raad van State. Het volledige wetsvoorstel is nog niet openbaar, dus het enige wat bekend is over het wetsvoorstel is de (summiere) toelichting die wordt gegeven op de site van de overheid:
“Het wetsvoorstel verschoningsrecht journalisten is opgesteld naar aanleiding van een toezegging van de minister van Justitie om een langslepende discussie over de noodzaak van een dergelijk verschoningsrecht te beëindigen. Afgezien is van omschrijving van het beroep journalist. Toegevoegd is een aangepaste regeling van de gijzeling voor degenen die een beroep kunnen doen op het professioneel verschoningsrecht en het recht op bronbescherming.”
Interessant is dat de regering er expliciet van heeft afgezien om het beroep journalist te omschrijven. In het vorige wetsvoorstel dat door de Ministerraad was aangenomen werd ‘journalist’ wel gedefinieerd, en wel als ‘personen die zich bezig houden met professionele berichtgeving’. In zijn omschrijving van het wetsvoorstel begin dit jaar stelde minister Plasterk ook nog dat het begrip ‘journalist’ in het voorstel zou worden gedefinieerd als mensen die ‘beroepsmatig als journalist informatie verzamelen, verspreiden of publiceren’. Over dergelijke definities waren wij eerder kritisch (zie ook dit artikel van Jens van den Brink en onderzoeksjournalist Jeroen van Trommelen). Bronnen van de Nieuwe Reporter wisten overigens te melden dat dit onderwerp een belangrijke oorzaak is van de vertraging die is opgetreden bij het wetgevingsproces.
Verder is natuurlijk de vraag hoe de ‘regeling van de gijzeling’ er uit gaat zien. In de zaak Voskuil werd de Staat nog door het EHRM veroordeeld (mede) op dit punt, waarbij het EHRM opmerkte:
“Whatever the consequences might have been for the source, the Court is struck by the lengths to which the Netherlands authorities were prepared to go to learn his or her identity. Such far-reaching measures cannot but discourage persons who have true and accurate information relating to wrongdoing of the kind here at issue from coming forward and sharing their knowledge with the press in future cases.”
