Gisteren werd Volkskrant journaliste Ana van Es als getuige gehoord in het hoger beroep in de strafzaak tegen twee Syriërs, Fatah en Aziz. In september 2017 wordt Aziz in het Amsterdamse debatcentrum De Balie door aanwezigen aangewezen als ‘IS-strijder’. Aziz’ Nederlandse ex-vriendin – een journalist – raakt vervolgens ook in opspraak. Aziz wordt eind oktober opgepakt. Zijn broer Fatah later ook. Zij werden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie in Syrië. Het OM deed geen onderzoek in Syrië omdat de situatie te gevaarlijk was. Van Es vertrok wel naar Syrië om daar journalistiek onderzoek te doen. Zij schreef daar later met haar collega Anneke Stoffelen een artikel over.
Fatah en Aziz zijn in eerste aanleg veroordeeld tot lange gevangenisstraffen. In hoger beroep vroeg de advocaat van één van de verdachten om Van Es als getuige op te roepen. In eerste aanleg was dat verzoek afgewezen, maar het Gerechtshof wees het verzoek toe en Van Es werd als getuige opgeroepen. Wij hebben namens de Volkskrant bezwaar gemaakt tegen die beslissing van het Hof.
Het brongeheim is maar een onderdeel van het journalistieke verschoningsrecht. Waar het uiteindelijk om gaat is niet slechts het geheim houden van de bron van een journalist. Het biedt een veel bredere bescherming, dat bijvoorbeeld ook geldt als de bron bekend is. Het is vooral bedoeld om te vermijden dat journalisten een verlengstuk van justitie worden, waardoor bronnen worden afgeschrikt, en misstanden niet meer via die bronnen naar buiten komen. Bij de beslissing om een journalist al dan niet als getuige te horen moet dat juist al worden meegenomen, in plaats van de huidige praktijk, waar rechters het oproepen van journalisten soms toestaan, met de gedachte dat de journalist zich dan ter plekke kan beroepen op het journalistiek verschoningsrecht als dat van toepassing is. Niks aan de hand dus. Maar dat miskent dat het kwaad dan deels al geschied is. Omdat het enkele feit dat een journalist op het matje wordt geroepen in een strafzaak al een chilling effect heeft op (potentiële) bronnen. Nog voordat er maar een vraag is gesteld.
Zie hier berichtgeving over het verhoor in de Volkskrant en NRC.
