De strijd van prinses Caroline van Monaco tegen haar achtervolgende paparazzi heeft geleid tot de belangrijkste portretrecht zaak in Europa. Caroline klaagde de Duitse staat aan omdat die volgens haar te weinig deed om haar privacy te beschermen. Er verschenen voortdurend nietszeggende foto’s in Duitse bladen waarop zij bij privé-gelegenheden (maar in het openbaar) werd afgebeeld, met titels als “Caroline …. a woman returning to life” en “Out and about with Princess Caroline in Paris”.
In het bekende Caroline arrest (I) van 24 juni 2004 heeft het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) een onderscheid gemaakt tussen berichtgeving die bijdraagt aan publiek of politiek debat in het algemeen belang en berichtgeving over details van het privéleven van een individu die geen officiële functies uitoefent.
Dit onderscheid is vervolgens gebruikt om iedere publicatie van een foto van BN-ers die het publiek belang niet diende tegen te gaan. Zo werd persbureau Associated Press bijvoorbeeld op de vingers getikt voor het verspreiden van nogal onschuldige foto’s van Maxima en Willem-Alexander en hun gezin, gemaakt op skivakantie in Argentinië. Want: geen maatschappelijk belang bij publicatie.
Wat uit het oog lijkt te worden verloren is dat het Hof in het Prinses Caroline arrest de bijzondere positie die de prinses van Monaco innam meewoog. Caroline werd werkelijk continu lastiggevallen. Tijdens het pleidooi verwees de advocaat van Caroline naar de zes jaar eerder overleden Lady Di. Moest Caroline net zo eindigen? Die omstandigheden hebben mede geleid tot de veroordeling van de Duitse staat. Het is de vraag of het door het Hof gemaakte onderscheid zomaar in iedere casus kan worden toegepast. Dat zou wel eens het einde van iedere vorm van entertainment pers kunnen betekenen, zonder dat dat naar mijn mening de bedoeling van het Hof was. Maar daar leek (of lijkt) het in de rechtspraak wel af en toe op.
Daar komt nu mogelijk verandering in. Caroline is weer een zaak gestart tegen de Duitse overheid, ditmaal naar aanleiding van publicatie van foto’s in het Duitse Frau im Spiegel van een skitrip (hé, dat komt bekend voor) die zij met haar man maakte. Die zaak is tot aan het Duitse Constitutionele Hof gegaan, dat in haar uitspraak (Engelse vertaling) onder meer de volgende uitspraken deed, die het Caroline arrest nogal relativeren:
‘Even entertaining contributions concerning prominent persons, for instance, are covered by the protection of freedom of the press. … Prominent persons can also offer orientation in shaping one’s own lifestyle, as well as fulfilling the function of role model or showing what one does not wish to imitate … The circle of legitimate general public interest would be prescribed too narrowly if one were to restrict this to behaviour that is scandalous, or morally or legally questionable.
Even the normality of everyday life, as well as conduct of celebrities that is in no way objectionable, may be brought to the attention of the public if this serves to form public opinion on questions of general interest … To deny an article its role as contributor to the formation of public opinion merely because of its entertaining presentation, might also violate the content of the fundamental-rights guarantee of Article 10 of the Convention. … Even “mere entertainment” cannot per se be denied all relevance in the formation of opinions. … In recent times the significance of visual portrayals for press reporting has in fact increased.‘
Caroline is weer naar het EHRM gestapt (feitenoverzicht van het EHRM in het Frans). De grote kamer van het Hof gaat zich volgende week, op 13 oktober, voor het eerst over de zaak buigen, tegelijk met een soortgelijke zaak aangespannen door Axel Springer tegen Duitsland (ook alleen beschikbaar in het Frans). Een uitspraak wordt op zijn vroegst pas in 2011 verwacht. Velen hopen dat het Hof deze kans aangrijpt om het eerdere Caroline arrest te heroverwegen en het privacyrecht van bekende personen weer minder absoluut te maken. Een uitspraak om naar uit te kijken, niet alleen voor de roddelpers, maar ook voor andere media die entertainmentnieuws brengen. En dat zijn vrijwel alle media.
