Cartoonist Ruben Oppenheimer startte recent een rechtszaak bij de kantonrechter tegen de rapper Hozny. De aanleiding voor de procedure was dat één van de cartoons van Oppenheimer, door de rechter treffend samengevat als “een politiek satirische afbeelding van Geert Wilders in een luier”, te zien was in de videoclip van het nummer “Geertje”. In de videoclip is verder onder meer te zien hoe een aantal gemaskerde mannen Geert Wilders (althans een acteur die hem speelt) met een pistool bedreigen. Aan het einde van de videoclip gaat het beeld op zwart en klinkt een schot.
Na sommatie werd weliswaar de cartoon “met zwarte vlakken” uit de videoclip weggewerkt, maar werden partijen het niet eens over de betaling van een schadevergoeding. Oppenheimer eiste bij de kantonrechter een bedrag van €3.500,-. De rechter wijst deze vordering integraal toe. Daar heeft de kantonrechter de volgende redenen voor.
Het staat niet ter discussie dat de cartoon was gebruikt in de videoclip (“bij tien filmshots op de achtergrond”), en dat Oppenheimer daarvoor geen toestemming had gegeven. De auteursrechtinbreuk staat dus vast.
Hozny betoogt ten eerste dat het hier gaat om “incidentele verwerking” in de zin van artikel 18a Aw. Uit de Memorie van Toelichting bij dit artikel blijkt dat het daarbij onder meer gaat om “toevallige verwerking van [auteursrechtelijk beschermde] werken als bijzaak van ondergeschikte betekenis in ander materiaal”. De kantonrechter maakt weinig woorden vuil aan dit verweer en wijst het af, overwegend dat:
“[uit de door Hozny geschetste gang van zaken volgt] dat er geen sprake is geweest van een terloops gebruik van de cartoon, maar zijn er weloverwogen afbeeldingen – waaronder de cartoon – uitgekozen om te gebruiken in de videoclip en op de Facebook-pagina”
Dan voert Hozny aan dat het gebruik van de cartoon als karikatuur of parodie heeft te gelden. Ook met dit verweer maakt de kantonrechter korte metten:
“De cartoon is wel een karikatuur van Geert Wilders. De cartoon als zodanig is echter niet voorwerp van een karikatuur, parodie of pastiche, maar is in ongewijzigde vorm gebruikt ter ondersteuning van een (andere) karikatuur c.q. parodie van/op Geert Wilders”
Er is dus geen uitzondering die de inbreuk rechtvaardigt. De kantonrechter concludeert dat de inbreuk (en daarmee de schade) toe te rekenen is aan Hozny. Hij had moeten checken of het gebruik van de cartoon toegestaan was.
De rechter wijst € 1.000,- aan materiële schadevergoeding en € 2.500,- aan immateriële schade toe. De immateriële schade motiveert de kantonrechter als volgt:
“Naar het oordeel van de kantonrechter bevat de videoclip van [Hozny] een duidelijk agressieve lading en is de cartoon derhalve gebruikt in een setting waarmee Oppenheimer om zijn moverende – voor de kantonrechter begrijpelijke – redenen niet wenst te worden geassocieerd.”
Zoals wij eerder berichtten zijn zowel Oppenheimer als Hozny recent betrokken geweest bij andere rechtszaken.
