Op 12 augustus 2017 zendt EenVandaag een reportage uit over een langlopende en extreme burenruzie. Tijdens deze uitzending wordt aandacht besteed aan verschillende kanten van de ruzie en wordt het negatieve beeld van buurman A, die ‘het monster van Leersum’ wordt genoemd, aanzienlijk genuanceerd. In de uitzending dringt de vraag zich op of buurman B. het leed niet over zichzelf heeft afgeroepen.
Vanwaar die bijnaam ‘het monster van Leersum’? Er bestaat een lange lijst van tegen A gevoerde strafrechtelijke en civiele procedures. Buurman A is in 2007 bijvoorbeeld door het hof Amsterdam wegens mishandeling van de partner van buurman B en belaging van B zelf veroordeeld tot een gevangenisstraf en een geldboete. In 2010 heeft A zich toegang verschaft tot de, op dat moment verlaten, woning van B. Hij is daar op heterdaad betrapt en vervolgens twee weken in voorlopige hechtenis doorgebracht en heeft op last van de rechter-commissaris een psychologisch onderzoek ondergaan. A heeft in totaal € 300.000,- aan dwangsommen verbeurd vanwege overtreding van verschillende aan hem opgelegde ge- en verboden. In 2010 heeft de rechtbank Utrecht A wegens belaging, huisvredebreuk, verboden wapenbezit en verduistering veroordeeld tot een gevangenisstraf van 180 dagen. In december 2010 heeft het hof Amsterdam A wegens belaging, erfvredebreuk en vernieling veroordeeld tot een geldboete van € 7.500,- bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door 72 dagen hechtenis.
Volgens de eigenaar (buurman B) van het huis naast buurman A is in de EenVandaag uitzending een veel te positief beeld geschetst van ‘het monster van Leersum’ en handelt omroep AVROTROS daardoor onrechtmatig jegens hem. Hij stapt naar de voorzieningenrechter, die oordeelt dat AVROTROS inderdaad onzorgvuldig gehandeld heeft door onjuiste feiten te vermelden en geen wederhoor toe te passen. EenVandaag moet de gehele uitzending van haar website halen en een rectificatie plaatsen. Over dit vonnis schreven wij al eerder op Mediareport.
AVROTROS gaat in hoger beroep. Het Hof Arnhem-Leeuwarden oordeelt eerst over de vraag of EenVandaag wederhoor moest toepassen: “De stelling van AVROTROS dat de uitzending moet worden beoordeeld in de context van de voorgaande uitzendingen en dat het daarom niet nodig was wederhoor toe te passen, volgt het hof niet, alleen al omdat tussen de verschillende uitzendingen lange tijd is verstreken en het daarom niet aannemelijk is dat de kijker van EenVandaag deze uitzending als het slot van een vierluik zal beschouwen, zoals AVROTROS tijdens het pleidooi in hoger beroep heeft betoogd.”
Vervolgens oordeelt het hof dat het in deze zaak niet om een publiek figuur gaat, maar om een persoon die vanwege een conflict in de privésfeer enige media-aandacht krijgt. Ook levert de uitzending maar een kleine bijdrage aan het lopend publiek debat over uit de hand gelopen burenruzies, omdat de uitzending niet gaat over de vraag of bestaande procedures een oplossing bieden voor eenzijdige terreur van een buurman, maar ziet op een smaller perspectief.
Daarnaast bekijkt het hof of de uitzending van EenVandaag voldoende steun vindt in het feitenmateriaal. Hierbij is van belang dat EenVandaag zich tijdens de uitzending terughoudend opstelt, omdat zij enkele feiten schetst maar verder de geïnterviewden alle ruimte geeft om hun verhaal te vertellen. De keuze voor deze opzet behoort tot de journalistieke vrijheden, maar dit betekent wel dat er op AVROTROS een verzwaarde norm rust ten aanzien van de inhoud: “Het houdt slechts in dat zij zich ervan dient te vergewissen dat de door haar gepresenteerde feiten voldoende steun vinden in onder andere de onder 3.2 genoemde stukken. Daarbij blijft overigens gelden dat in de wijze van presentatie aan AVROTROS in beginsel een grote vrijheid toekomt”. Volgens het hof is er een onjuiste mededeling gedaan in de uitzending over een recht van overpad, waardoor een vertekend beeld wordt gegeven van het conflict en de rol van buurman A. Dit vindt geen steun in de feiten en vormt een ernstige aantasting van het recht op eerbiediging van persoonlijke levenssfeer van buurman B, waaronder het recht op bescherming van de goede naam en reputatie.
Volgens het hof is daardoor een vertekend beeld gegeven van het conflict, in het bijzonder van de rol van ‘het monster van Leersum’ daarin. Ten onrechte wordt het beeld opgeroepen dat geïntimeerde het door A veroorzaakte onheil als het ware over zichzelf heeft afgeroepen. Buurman B wordt daarmee door AVROTROS ten onrechte weggezet als de partij die door zijn onredelijke gedrag de burenruzie heeft veroorzaakt. Dit beeld vindt geen steun in de feiten. Het hof concludeert dat hierdoor het recht van buurman B op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer is geschonden en dat dit zwaarder weegt dan het recht van AVROTROS op vrijheid van meningsuiting. Op het gebied van de gevorderde maatregelen verschilt het hof wel van mening met de voorzieningenrechter: “De gehele verwijdering van de uitzending is naar het oordeel van het hof, gelet op de hiervoor geschetste omstandigheden, niet noodzakelijk en niet proportioneel. Aan het gerechtvaardigde belang van [geïntimeerde] om gevrijwaard te blijven van de onder 5.20 vastgestelde inbreuk, kan ook worden voldaan door alleen de betreffende mededeling te verwijderen. Het vonnis zal op dit punt worden vernietigd.” EenVandaag hoeft dus niet de gehele uitzending te verwijderen van het internet, en mag die weer online plaatsen.
