Ongeruste ouders en verschillende politici roepen al jarenlang dat gewelddadige computerspellen slecht zijn voor jongeren. Recent was er weer grote ophef over het spel “Call of Duty: Modern Warfare 2”, waar de speler in de huid van een terrorist kruipt en op een druk vliegveld onschuldige mensen moet vermoorden. Ook (het hiernaast afgebeelde) “Manhunt 2”, waar de speler extra punten krijgt als hij mensen op creatieve wijze afmaakt, leidde tot veel ophef.
In Californië wilde de wetgever graag voorkomen dat jongeren (d.w.z. personen onder de 18) geconfronteerd werden met dergelijke beelden, en daarom werd in 2005 een wet aangenomen die de verkoop of verhuur van “violent video games” aan jongeren verbood. Het Amerikaanse Hooggerechtshof (het Hof) deed hier op 27 juni j.l. uitspraak over: zeven van de negen rechters van het Hof vonden dat computerspellen beschermd werden door The First Amendment. Dit is het amendement van de Amerikaanse grondwet waarin (onder meer) de vrijheid van meningsuiting gegarandeerd wordt. Het Hof vond dat de Californische wet in strijd was met de Amerikaanse grondwet. Ik zal de overwegingen van het Hof hierna kort samenvatten. Overigens zijn de gehele uitspraak en de concurring en dissenting opinions zeer lezenswaardig.
Niet bestreden werd dat computerspellen beschermd worden door The First Amendment, en het Hof overweegt in dit verband:
Like the protected books, plays and movies that preceded them, video games communicate ideas – and even social messages – through many familiar literary devices (such as characters, dialogue, plot and music) and through features distinctive to the medium (such as the player’s interaction with the virtual world). That suffices to confer First Amendment protection. Under our Constitution, “esthetic and moral judgments about art and literature … are for the individual to make, not for the Government to decree, even with the mandate or approval of the majority”.
De bescherming die de First Amendment biedt is zeer ruim. Slechts in uitzonderlijke gevallen is een wet van een Amerikaanse staat die de meningsuiting inperkt niet in strijd met de vrijheid van meningsuiting.
Er is wel een aantal gronden waarop de vrijheid van meningsuiting kan worden ingeperkt – het Hof noemt zelf als voorbeeld obscenity, incitement en fighting words – maar de lijst van deze gronden is kort en limitatief. Een nieuwe grond zal niet snel worden aangenomen:
Maybe there are some categories of speech that have been historically unprotected, but have not yet been specifically identified or discussed as such in our case law. But without persuasive evidence that a novel restriction on content is part of a long (if heretofore unrecognized) tradition of proscription, a legislature may not revise the ‘judgment of the American people’, embodied in the First Amendment, ’that the benefits of its restrictions on the Government outweigh the costs’.
Het Hof maakt daarna korte metten met de Californische wet. Het is niet de bedoeling dat er een nieuwe categorie van onbeschermde meningsuiting bijkomt die ertoe strekt dat er geen mening mag worden geuit (via computerspellen) richting mensen jonger dan 18. Er is een lange traditie in Amerika van geweld in verhalen waar kinderen en/of jongeren kennis van nemen (het Hof noemt Sneeuwwitje, Hans en Grietje (!) en Lord of the Flies) en het feit dat computerspellen interactief zijn leidt niet tot een andere conclusie. Dat waren vroeger sommige boeken immers ook al (degene waar je zelf het einde kon kiezen) en daarnaast is literatuur per definitie interactief, want “it draws the reader into the story”.
Er is volgens het Hof ook geen “actual problem” waar de wet een oplossing voor biedt. Het Hof concludeert dan dat er geen enkel wetenschappelijk bewijs bestaat voor een verband tussen gewelddadige computerspellen en agressief gedrag bij kinderen. De Californische wet is tot slot geen goede oplossing voor de op zich legitieme doelen van het aanpakken van een maatschappelijk probleem en het beschermen van kinderen tegen afbeeldingen van geweld.
De concurring opinion (Alito en Roberts) stelt dat de wet wel met goede bedoelingen is gemaakt, maar ongelukkig is geformuleerd. Het zou dus kunnen – zo stellen Alito en Roberts – dat een beter geformuleerde wet op dit gebied wél in lijn met de grondwet kan zijn.
Ook in Nederland laait de discussie over gewelddadige computergames regelmatig op. In 2007 werd bijvoorbeeld naar aanleiding van het (hierboven al genoemde) Manhunt 2 een voorstel tot die strekking gedaan. Het is er echter nooit van gekomen, en de huidige regering is er niet happig op (ook niet nadat bleek dat Tristan van der V. het eveneens hierboven genoemde Modern Warfare 2 had gespeeld).
