Vandaag is Publeaks live gegaan. Publeaks biedt klokkenluiders een veilige omgeving om informatie anoniem aan de pers te lekken. De afzender mag kiezen welke media zijn informatie mogen inzien. Die media besluiten vervolgens of ze de informatie gebruiken en hoe. Deelnemende media zijn: AD, ANP, De Correspondent, De Groene Amsterdammer, Het Financieele Dagblad, het Parool, NOS Nieuws, NRC Handelsblad, Nieuwsuur, NU.nl, Pownews, RTL-Nieuws, Trouw, de Volkskrant en Vrij Nederland.
Past dat wel bij de rol van de media, zo’n platform? Of proberen media zich het werk gewoon makkelijk te maken op deze manier, zoals sommige tweeps stellen:
Is Publeaks een cover van de aangesloten media om makkelijk allerlei scoops te krijgen onder het mom van transparantie? Ik snap dat argument niet helemaal. Veel, heel veel van de belangrijkste journalistieke producties vloeien voort uit gelekte informatie. Het is vervolgens natuurlijk aan de media om te beoordelen of gelekte informatie betrouwbaar is, of het nieuwswaardig is en het is aan de media om er een doortimmerd verhaal van te maken. Om een misstand aan de kaak te kunnen stellen is vaak informatie van binnenuit nodig. Informatie die niet op straat ligt en niet met “normale middelen” valt te achterhalen.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) – de hoogste rechter in uitingszaken – is duidelijk: anoniem lekken moet beschermd worden. In het Financial Times arrest overwoog het EHRM bijvoorbeeld:
“protection of journalistic sources is one of the basic conditions for press freedom. Without such protection, sources may be deterred from assisting the press in informing the public on matters of public interest. As a result, the vital “public watchdog” role of the press may be undermined and the ability of the press to provide accurate and reliable reporting may be adversely affected.”
Het EHRM vindt dus dat bronnen niet mogen worden belemmerd bij het aanleveren van informatie aan de media. Want met die informatie kunnen misstanden aan de kaak worden gesteld. En het voordeel van Publeaks is nu juist dat er een goede screening van de gelekte informatie plaats vindt, door een onafhankelijke partij die daar voor is ingericht. Dat voorkomt dat gelekte informatie naar buiten komt die onvoldoende maatschappelijk belang heeft, of die teveel risico’s met zich meebrengt, risico’s die niet opwegen tegen het belang bij openbaarmaking. En die afweging ligt bij Publeaks in handen van de juiste partij; de media.
De man in lange regenjas in een donkere garage wordt (of is) vervangen door beveiligde netwerken. Je kunt terugverlangen naar die goeie ouwe tijd in die tochtige garage, maar het lijkt me dat deze verandering niet te stoppen is. Het lijkt mij goed dat media dit op een zo veilig en zorgvuldig mogelijke manier proberen te faciliteren.
