De Commissie Gelijke Behandeling (CGB) oordeelt bij besluit van 28 april 2011 dat Elsevier het recht heeft een reageerder van haar internetforum te bannen wegens de politieke kleur van zijn reacties. Hoewel dat volgens de Algemene Wet Gelijke Behandeling (AWGB) een verboden vorm van discriminatie is, gaat het belang van de vrijheid van meningsuiting en een pluriforme pers hier voor op het discriminatieverbod, aldus de CGB in een principiële uitspraak.
Reageerder B kreeg een ban op het Elsevier internetforum en startte een zaak tegen Elsevier voor de CGB. Want, zo stelde hij, hij was duidelijk geweerd omdat zijn reacties van een linkser signatuur waren dan de gemiddelde reactie op het Elsevierforum. Hij omschreef zijn reacties zelf als “D66-achtig”. B vond dit een ontoelaatbaar onderscheid op politieke voorkeur, en dus in strijd met de AWGB. Elsevier koos ervoor niet te reageren op het individuele verwijt. Hoewel Elsevier niet erkende dat B was geweerd wegens zijn politieke voorkeur, wilde zij het ook niet ontkennen omdat dan het principiële punt niet aan de orde zou komen. Te weten, dat het media vrij moet staan zelf te bepalen wat hun eventuele politieke kleur is. Dat betekent ook dat zij niet kunnen worden gedwongen meningen van derden toe te laten binnen hun “domein”, ook niet op het internetforum. Immers, persvrijheid omvat ook de redactionele vrijheid politieke kleur te kiezen. Dat is volgens Elsevier vereist om een pluriforme pers in stand te houden. Daarmee nam Elsevier bewust een procesrisico, zoals de CGB terecht opmerkt, omdat de CGB bij gebreke van verweer er wel vanuit moest gaan dat B inderdaad was geweerd op politieke voorkeur.
De zitting vond plaats op 15 april 2010. De uitspraak heeft dus meer dan een jaar op zich laten wachten. In december organiseerde de CGB een expert meeting over de zaak, en met name over de vraag of de CGB moet toetsen aan de in artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vastgelegde vrijheid van meningsuiting. De CGB is immers geen rechter. Moet zij in bepaalde gevallen de AWGB buiten toepassing laten omdat een ander grondrecht voorgaat? Ja, was de conclusie. En was daar hier dan ook reden toe? Ja, aldus wederom de CGB:
“De commissie is van oordeel dat het in beginsel aan verweerster is om als persorgaan de keuzes te maken hoe haar journalistieke product eruit ziet. Het weigeren van bepaalde reacties behoort tot deze keuzevrijheid … De omstandigheid dat verzoeker juist op het internetforum van verweerster ‘een ander geluid wil laten horen’ doet hieraan niet af … Er bestaat niet zoiets als een keuzevrijheid van het podium.”
De CGB besluit daarom dat het belang niet op grond van politieke gezindheid te worden gediscrimineerd hier moet wijken voor het belang van Elsevier als persorgaan bij persvrijheid, zodat het in de AWGB vastgelegde verbod op direct onderscheid op grond van politieke voorkeur geen toepassing kan vinden.
Elsevier heeft inmiddels op haar website laten weten dat zij de reacties van de man niet heeft verwijderd vanwege zijn politieke opvattingen en dat Elsevier reacties nooit verwijdert vanwege de politieke kleur, alleen vanwege grof taalgebruik. Hoofdredacteur Arendo Joustra: ‘We hebben ons op dit punt niet willen verweren, want het ging ons om het principiële punt. Maar als we de reacties hadden verwijderd om politieke redenen, vinden we dat we dit mogen doen. Gelukkig is de Commissie dat na twee jaar nadenken met ons eens.‘
Hier berichtgeving over de zaak op de website van het CGB.
Update 19 mei 2011: hier een discussie over deze uitspraak op het nrc.nl blog Recht&Bestuur, ‘Mag Elsevier reacties verwijderen van webbezoekers vanwege hun politieke kleur?’
De auteur van deze post stond Elsevier (Reed Business B.V.) bij in dit geschil.
