Op 16 februari jl. zou de Eerste Kamer stemmen over het wetsvoorstel “Huis voor Klokkenluiders”. Deze wet bevat verschillende bepalingen die extra bescherming zouden moeten geven aan klokkenluiders. Echter, er bleek nog te veel onduidelijkheid te bestaan over verschillende aspecten van het wetsvoorstel, zoals bijvoorbeeld wie er allemaal wel en niet terecht kunnen bij het Huis (alleen werknemers, of ook zzp-ers en andere derden). De geplande stemming is om die reden niet doorgegaan: op 1 maart 2016 zal in de plenaire vergadering van de Eerste Kamer om 15:50 het inhoudelijke debat over het wetsvoorstel worden voortgezet. Wij bespraken een eerdere versie van het wetsvoorstel in een artikel uit 2015 (“Bescherming van klokkenluiders onder artikel 10 EVRM“) en concludeerden dat klokkenluiders beter af zijn onder de rechtspraak van het EHRM dan onder het voorgestelde regime van het toenmalige Nederlandse wetsvoorstel (er is inmiddels een novelle ingediend).
Uit die rechtspraak volgt onder meer dat het EHRM meeweegt of er alternatieve manieren bestonden voor de klokkenluider om een misstand aan de kaak te stellen. Had dat ook gekund zonder naar de pers te stappen (subsidiariteit)? Recent woog het ontbreken van alternatieve procedures om misstanden binnen het Turkse leger aan de kaak te stellen bijvoorbeeld mee bij het oordeel in het Görmüş /Turkije-arrest van het EHRM dat een Turks tijdschrift op basis van door een klokkenluider verstrekte vertrouwelijke documenten mocht publiceren. Het Huis zal één van deze manieren/procedures worden en kan dus meegewogen worden in de belangenafweging onder artikel 10 EVRM. Als het Huis matig functioneert, bestaat het risico dat het publieke belang hierdoor wordt aangetast: klokkenluiders zullen dan immers minder snel naar de media stappen omdat het bestaan van het Huis mogelijk in hun nadeel zal wegen. Daarmee ontstaat tevens een risico dat de zuiverende werking van de pers als ‘public watchdog’ wordt aangetast.
