KRO’s Brandpunt Reporter besteedde op 28 december 2012 en 3 januari 2013 aandacht aan de bedrijfscultuur van Ryanair en de mogelijke invloed daarvan op de veiligheid. Ryanair startte daarop een bodemprocedure, omdat zij meent dat Ryanair er in de uitzendingen ten onrechte openlijk van wordt beschuldigd de vliegveiligheid in gevaar te brengen door haar brandstofbeleid en door piloten ook te laten vliegen als ze ziek zijn. In de uitzendingen werden diverse betrokkenen geïnterviewd, onder wie een aantal anonieme Ryanair-piloten. Ook kwam een voorval aan de orde boven Valencia op 26 juli 2012, waarbij 3 Ryanair toestellen een Fuel Mayday afgaven.
De rechtbank oordeelt dat de KRO uitvoerig onderzoek heeft gedaan. Op grond hiervan mocht KRO de beschuldigingen over de vliegveiligheid dan ook uiten in haar uitzendingen. Met name de volgende overwegingen van de rechter zijn interessant
4.4. Met partijen stelt de rechtbank vast dat er op 26 juli 2012 sprake was van een hectische situatie. Een groot aantal vliegtuigen probeerde stormcellen boven Madrid te ontwijken en een deel daarvan werd vervolgens boven Valencia geconfronteerd met de situatie dat er slechts één landingsbaan was, terwijl het vliegveld 12 omleidingen te verwerken kreeg in een periode van een twintigtal minuten. De rechtbank beoordeelt de situatie waarin de drie Ryanair toestellen op 26 juli 2012 verzeild raakten, mede op grond van hetgeen partijen daarover over en weer hebben aangevoerd, als potentieel gevaarlijk. Tevens kan worden vastgesteld dat het niet vaak voorkomt dat een toestel een mayday call moet doen en dat het uitzonderlijk is als drie toestellen van één luchtvaartmaatschappij op dezelfde dag daartoe over moeten gaan.
4.5 KRO heeft uitvoerig onderzoek gedaan naar de gang van zaken en de omstandigheden die daarbij een rol hebben gespeeld. Zij heeft met diverse bronnen, afkomstig uit de luchtvaartsector, gesproken en beschikte over een grote hoeveelheid documentatie. Op grond van alle beschikbare informatie is KRO tot de conclusie gekomen dat er sprake was van een ernstige misstand: enerzijds de bedrijfscultuur binnen Ryanair en anderzijds de veiligheidsrisico’s die daarmee gepaard gaan. Deze misstand is naar het oordeel van de rechtbank van dien aard, dat KRO zich als nieuwsmedium informerend en waarschuwend daarover moet kunnen uitlaten. De keuze in wat er van het beschikbare materiaal wel en niet wordt uitgezonden is in beginsel aan de KRO.
4.7 Voor de beschuldigingen steunt de uitzending in belangrijke mate op de uitlatingen van anonieme personen die zeggen piloot te zijn bij Ryanair. De keuze van KRO, om hen onherkenbaar in beeld te brengen, acht de rechtbank in het licht van de beschuldigingen die zij uiten en gelet op hun afhankelijke relatie tot Ryanair niet onbegrijpelijk. De identiteit van deze personen is op zodanige wijze geverifieerd door een notaris -aan de hand van hun identificatie-bedrijfspassen – dat KRO ervan uit mocht gaan dat zij piloot bij Ryanair waren. Hun uitlatingen vinden naar het oordeel van de rechtbank bovendien voldoende steun in de vele documenten en andere bronnen waarover KRO beschikte.
4.11. De rechtbank acht voorts van belang, dat ook de (subjectieve) beleving van piloten bij Ryanair, zelfs als die op grond van de regels over brandstofbeleid als opgenomen in de Operations Manual en de arbeidsvoorwaarden bij Ryanair niet zou zijn te verklaren, van invloed kan zijn op de veiligheid. Kennelijk ervaren meerdere piloten het beleid van Ryanair als druk die hen belemmert in hun werk, bijvoorbeeld bij het nemen van besluiten. Waarbij zij opgemerkt dat de beslissing om te gaan vliegen in alle gevallen de verantwoordelijkheid van de piloot blijft.
4.13. De rechtbank komt dan ook tot de conclusie dat er voor de in de Uitzendingen geuite -ernstige- beschuldigingen voldoende steun in het beschikbare feitenmateriaal bestond. De uitlatingen van de anonieme personen die aan het woord kwamen en van wie KRO ervan uit mocht gaan dat zij als piloten werkzaam waren bij Ryanair vinden steun in (onder meer) de boven weergegeven producties, waarvan Ryanair de juistheid niet heeft betwist. De vooraankondigingen op de website zijn slechts een samenvatting van wat er in Uitzending I en II aan bod komt. Niet is gebleken dat de teksten op de website, los van de Uitzendingen, onrechtmatig zijn jegens Ryanair.
In de uitzending werden beschuldigingen geuit door de diverse geïnterviewden. De voice-over vatte die dan vervolgens samen, of becommentarieerde die uitspraken. De vraag was of de KRO die uitspraken daarmee tot de hare had gemaakt. Daarover zegt de rechtbank:
4.6 (..) Het gaat in dit geval om ernstige beschuldigingen aan het adres van Ryanair. De beschuldigingen zijn ingebed in interviews met bronnen afkomstig van zowel binnen als buiten Ryanair. De door de geïnterviewden geuite kritiek op het beleid van Ryanair is van gelijke aard en strekking. Niet kan worden gezegd dat KRO die beschuldigingen tot de hare heeft gemaakt, maar zij verbindt er wel conclusies aan die in een voice-over worden gemeld.”
Diverse media hebben bericht dat Ryanair in hoger beroep gaat tegen de uitspraak.
Overigens is het verzoek van Ryanair om een voorlopig getuigenverhoor afgewezen bij gebrek aan belang. De beweringen van KRO vonden voldoende steun in de feiten. De rechter meende dat feiten en omstandigheden die mogelijk achteraf vast komen te staan aan de rechtmatigheid van de uitzendingen en vooraankondigingen niet af kunnen doen.
Eerder was de eis van Ryanair om afgifte van al het ruwe beeldmateriaal van de door de KRO afgenomen interviews (omdat Ryanair vermoedde dat de uitspraken van de geïnterviewden door de KRO uit de context zouden zijn gehaald), al afgewezen (MR 2013-020), mede met het oog op het brongeheim.
De KRO wordt in deze zaak bijgestaan door Jens van den Brink.
