Zojuist verscheen de langverwachte uitspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in de zaak MGN Ltd. – uitgever van de krant ‘The Daily Mirror‘ – tegen het Verenigd Koninkrijk. Over deze zaak is al eerder op Media Report bericht. The Daily Mirror publiceerde een artikel, met een aantal foto’s, over de drugsverslaving van Naomi Campbell. Deze foto’s werden heimelijk genomen toen Campbell een bijeenkomst voor anonieme verslaafden verliet. Campbell meende dat dit een inbreuk was op haar recht op privacy. Het House of Lords was het met haar eens. The Daily Mirror moest vervolgens een schadevergoeding van £ 3.500,- betalen aan Campbell. Dat leek nogal mee te vallen. De krant moest echter ook alle juridische kosten van Campbell vergoeden. En daar zat ‘m het venijn. Deze kosten bedroegen maar liefst £ 1.086.295,47,-. Dit bedrag bestond voor een substantieel gedeelte (£ 279.981,35) uit zogenaamde ‘success fees’. Dat wil zeggen een extra bedrag dat de advocaten van Campbell alleen bij winst in rekening zouden brengen. Ook dat extra bedrag kwam uiteindelijk dus voor rekening van The Daily Mirror.
The Daily Mirror liet het hier niet bij zitten en stapte naar het EHRM. In haar eerste klacht bij het EHRM stelde zij kortgezegd dat het oordeel van The House of Lords dat er sprake is van inbreuk op de privacy van Campbell, in strijd was met artikel 10 EVRM. Deze klacht gaat volgens het Hof niet op. Belangrijker in deze zaak is echter tweede klacht: The Daily Mirror meent dat zij ten onrechte onredelijk hoge juridische kosten moet betalen die (gedeeltelijk) gegrond zijn op success fees. Het EHRM oordeelt daarover dat de verplichting om de success fee te betalen in strijd is met artikel 10 EVRM.
Een zeer interessant aspect rondom deze kwestie is het zogenaamde ‘chilling effect’. De dreiging die uitgaat van de miljoenenclaims in zaken over onrechtmatige uitingen kan bepaalde partijen ervan weerhouden te publiceren over belangrijke kwesties. Of het kan ertoe leiden dat die partijen een zaak te schikken in plaats van te strijden voor de persvrijheid. Dit geldt overigens niet alleen ten aanzien van degenen die in het Verenigd Koninkrijk zijn gevestigd. Volgens Europese rechtspraak (de Shevill zaak) kan degene die slachtoffer meent te zijn van een onrechtmatige uiting namelijk ook forumshoppen, zolang kan worden aangetoond dat de publicatie in dat specifieke land schade heeft veroorzaakt. Een Nederlandse krant, of een individuele blogger, kan dus bijvoorbeeld -onder voornoemde voorwaarde- voor een onrechtmatig uiting op het internet voor een Engelse rechter worden gedaagd. Met alle (financiële) gevolgen van dien. Zie voor meer over dit onderwerp het artikel van mijn collega Jens van den Brink op MediaReport.
Hoewel deze uitspraak het chilling effect zeker niet wegneemt (ook zonder success fee zijn juridische kosten in een Britse procedure torenhoog), wordt dit effect wel verkleind. Het is bovendien erg krom dat een tarief in rekening wordt gebracht dat de klant nooit zou hebben betaald. Success fees leiden naar mijn mening tot een ernstige inperking van de vrijheid van meningsuiting. Het EHRM heeft daar in perszaken nu terecht een eind aan gemaakt. De Britse wetgever is nu aan zet.
