Hoge Raad 16 juni 2009, Strafkamer LJN: BG7750
Vrijheid van meningsuiting in het strafrecht. De tekst op de poster ‘Reisbureau Rita: arrestatie deportatie crematie, adequaat tot het bittere einde’ is een kritische uitlating over toenmalige minister Rita Verdonk (Vreemdelingenzaken). De poster is weliswaar een smaadschrift in de zin van artikel 261 Wetboek van Strafrecht, maar de maker (‘verdachte’) is niet strafbaar omdat de vrijheid van meningsuiting in deze situatie voorgaat. Een kwetsende poster voor Verdonk, maar ook uitlatingen die ‘shock, disturb and offend’ kunnen worden beschermd door het recht op uitingsvrijheid.
In oktober 2005 was er een brand in het cellencomplex van Schiphol. Elf mensen zijn om het leven gekomen. Het cellencomplex was een detentie- en uitzetcentrum voor illegalen. De toenmalige minister Donner (Justitie) en Dekker (Volkshuisvesting) waren politiek verantwoordelijk en zijn afgetreden. Minister Verdonk, naar haar mening niet politiek verantwoordelijk voor de brand, trad niet af. Er was wel veel kritiek op Verdonk. De Stichting Een Royaal Gebaar deed zelfs aangifte wegens dood door schuld. Ook waren er veel spandoeken en posters te vinden met anti Verdonk leuzen en kritiek, waaronder deze Reisbureau Rita-poster.
Het openbaar ministerie vond dat Verdonk werd beschuldigd van betrokkenheid bij de Schiphol brand, waardoor de eer en goede naam van Verdonk werd aangetast. De poster zou door de combinatie van de woorden arrestatie-deportatie-crematie voor nagenoeg iedere lezer het beeld oproepen dat onder verantwoordelijkheid van Rita Verdonk (als Minister van Vreemdelingenzaken) vreemdelingen bewust worden gedeporteerd en vervolgens gecremeerd. De combinatie met “reisbureau” zou bovendien een associatie kunnen oproepen met de arrestatie, deportatie en crematie van joden in de Tweede Wereldoorlog.
Het Hof Arnhem oordeelde in 2006 dat de poster een waardeoordeel weergeeft en dat de tekst niet aanzet tot geweld, haat of discriminatie. De Hoge Raad heeft op 16 juni jl. deze eerdere uitspraak van het Hof bevestigd. Strafbaarstelling van de maker zou een te vergaande beperking van de vrijheid van meningsuiting tot gevolg hebben. Dit sluit aan bij de lijn die het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft ontwikkeld met betrekking tot de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM): ook uitspraken die ‘schokken, aanstoot geven of verontrusten’ kunnen door de vrijheid van meningsuiting worden beschermd.
