Op 10 maart 2009 heeft de Hoge Raad bepaald dat een poster met ondermeer de tekst “Stop het gezwel dat islam heet” niet strafbaar is als “belediging van een groep mensen wegens hun godsdienst of levensovertuiging”. De Hoge Raad geeft hiermee ruim baan aan het vrije woord.
Een man had na de moord op Theo van Gogh in 2004 een poster voor zijn raam gehangen met de tekst: “Stop het gezwel dat Islam heet. Theo is voor ons gestorven, wie wordt nu de volgende? Kom in verzet NU. Nationale Alliantie, wij buigen niet voor Allah. Word lid! […]” De rechtbank en het gerechtshof in Den Bosch hadden hem veroordeeld. Volgens het gerechtshof had de man een groep mensen, namelijk aanhangers van de Islam, beledigd wegens hun godsdienst. Groepsbelediging op grond van godsdienst is strafbaar.
Religiekritiek is niet strafbaar
De Hoge Raad heeft geoordeeld dat de uitlating “Stop het gezwel dat Islam heet” geen belediging is van een groep, namelijk moslims, maar alleen kritiek op de religie de Islam inhoudt. “De enkele omstandigheid dat grievende uitlatingen over een godsdienst ook de aanhangers van die godsdienst krenken, is niet voldoende om die uitlatingen te kunnen gelijkstellen met uitlatingen over die aanhangers“, aldus de Hoge Raad. Belediging moet onmiskenbaar over een groep mensen gaan en dat was hier niet het geval. Bovendien is alleen sprake van strafbare groepsbelediging als de betrokkenen worden beledigd, juist omdat ze van een bepaald ras, geloof of levensovertuiging zijn. Verregaande kritiek is echter toegestaan. De Hoge Raad verwijst daarvoor naar de wetsgeschiedenis waarin staat: “Alle, zelfs felle kritiek op opvattingen die in die groep leven of op het gedrag van hen, die tot de groep behoren, blijft buiten het bereik van de strafwet.”
Einde van politieke worsteling?
De Nederlandse politiek worstelt al enige tijd over de vraag in hoeverre “indirecte belediging” strafbaar gesteld zou moeten worden. Het kabinet wil het verbod op belediging daarmee uitbreiden met als gevolg dat uitlatingen over een geloof dan ook strafbaar zouden worden. In ruil daarvoor zou de wens van seculiere partijen zoals D66, Groenlinks en SP om het verbod op godslastering, wat een sluimerend bestaan leidt, worden afgeschaft. Coalitiepartij PvdA zegt ook voorstander van te zijn van afschaffing, maar heeft om politieke redenen in de praktijk niet meegewerkt aan de afschaffing. De oplossing werd gezocht in een compromis door mee te werken aan het voorstel van minister Hirsch Ballin om indirecte belediging strafbaar te stellen.
Hirsch Ballin zei eerder dat het verbod op groepsbelediging daarmee niet zou worden aangescherpt, maar slechts verduidelijkt. Hij verwees steeds naar één voorbeeld uit de lagere rechtspraak, maar in die kwestie heeft de Hoge Raad nu de verdachte vrij gesproken. De Hoge Raad heeft daarmee duidelijk gemaakt dat de opvatting van Hirsch Ballin onjuist is.
Het is zeer de vraag of het kabinet de geplande wetswijziging nu nog wil doorzetten. En wat er met het sluimerende verbod op godslastering zal gebeuren.
