Het boek “Kroniek van een Aangekondigde Dood” van Nobelprijswinnaar Gabriel García Marquéz vertelt het verhaal van de laatste dag van het personage Santiago Nasar. Het boek, dat in 1981 werd gepubliceerd, is gebaseerd op een daadwerkelijk gebeurde moord uit 1951. Miguel Reyes Palencia was betrokken bij deze zaak en is in het boek (onder de naam Bayardo San Román) één van de hoofdpersonages. Hij klaagde in 1994 Marquéz aan omdat hij vond dat de schrijver ‘zijn’ verhaal had gebruikt zonder hem daarvan te laten profiteren. De molens van justitie draaien aanzienlijk langzamer in Colombia dan in Nederland: de rechter deed vorige week (!) uitspraak en verwierp alle claims van Reyes Palencia.
Het oordeel van de rechtbank over de rol van feiten in werken van fictie is helder (vertaling met dank aan de Engelse vertaling in The Guardian):
Er zijn honderden literaire, artistieke en cinematografische werken die feiten uit het echte leven als basis hebben en zijn bewerkt volgens het perspectief van hun schepper. Dit vormt echter geen belemmering voor het recht van de auteur om economische rechten over deze werken te doen gelden.
(…)
De heer Miguel Reyes Palencia had nooit het verhaal kunnen vertellen op de wijze waarop de schrijver Gabriel García Marquéz dit heeft gedaan, en zou nooit zijn literaire formuleringen gebruikt kunnen hebben. Het werk wordt gekenmerkt door zijn originaliteit.
De basis van het verhaal wordt inderdaad gevormd door de feiten uit 1951: de bewerking is echter zodanig het product van de creativiteit en originaliteit van Marquéz dat de oorspronkelijke deelnemers in de gebeurtenissen uit 1951 geen (co-)auteurschap of royalties kunnen claimen (wat hier aan de orde was). Marquéz boekt dus een klinkende en principiële overwinning.
Dit stemt overeen met het recente oordeel van de Amsterdamse rechters in de door verschillende Heineken ontvoerders tegen de film De Heineken Ontvoering aangespannen procedures. Ook in die zaken is de vrijheid benadrukt om feit en fictie te vermengen bij het verwerken van een historische gebeurtenis in een kunstwerk (in dat geval een speelfilm). Hier en hier schreven wij op Media Report over de procedures rond de Heineken Ontvoering.
