In mei dit jaar, op de Dag van de Persvrijheid, opende minister Donner een frontale aanval op het ‘misbruik’ dat er volgens hem van de Wet openbaarheid bestuur (Wob) werd gemaakt. Daarbij noemde hij als voorbeeld van misbruik het gebruik van de Wob door journalisten om ‘scoops’ te creëren. Donner kondigde een wetsvoorstel ter aanpassing van de Wob aan, wat begin juli verscheen. Bij de publicatie van het wetsvoorstel werd aan een aantal belanghebbende organisaties om een reactie gevraagd. Een viertal vertegenwoordigers van de media (NVJ, NGH, NDP Nieuwsmedia en de Stichting Persvrijheidsfonds; hierna: NVJ c.s.) reageerden vorige week op het voorstel in een zeer kritische brief , waarin NVJ c.s. zowel het proces van consultatie als de inhoud van het wetsvoorstel fel bekritiseren.
Wetsvoorstel
De ratio achter (de belangrijkste bepalingen uit) het wetsvoorstel is, blijkens de MvT, dat Wob-verzoeken “ten koste gaan van de effectiviteit van het openbaar bestuur”. Ambtenaren ervaren volgens de minister het gebruik van de Wob als “frustrerend”, met name waar het gaat om “als onredelijk aan te duiden gebruik”.
Daarom introduceert het voorstel een artikel 3a in de Wob. Dit artikel bepaalt dat ‘kennelijk onredelijke verzoeken’ door het bestuursorgaan buiten beschouwing kunnen worden gelaten. Er zijn, blijkens het eerste lid van het voorgestelde artikel 3a, twee categorieën van kennelijk onredelijke verzoeken: onvoldoende gespecificeerde verzoeken en verzoeken die niet gericht zijn op het verkrijgen van informatie.
Bovendien wordt in het tweede lid van het voorgestelde artikel 3a Wob de mogelijkheid geopend voor een bestuursorgaan om verzoeken die zeer omvangrijk zijn slechts gedeeltelijk te behandelen. Criterium daarbij is volgens de MvT dat “het opzoeken en beoordelen van alle gevraagde gegevens niet proportioneel is ten opzichte van het te bereiken doel”.
Reactie vertegenwoordigers media
NVJ c.s. constateren in hun brief dat deze wetswijziging “de journalistiek in haar handelen beperkt” en verzoekt daarom de Minister de plannen in te trekken. Met name de introductie van het criterium ‘kennelijk onredelijk’ om Wob-verzoeken te kunnen weigeren is voor NVJ c.s. ‘onaanvaardbaar’. NVJ c.s. stellen dat het tegengaan van misbruik van de Wob op zich een legitiem doel is, maar dat dit criterium een te makkelijk te hanteren wapen is voor bestuursorganen om onwelgevallige Wob-verzoeken mee af te wijzen of te traineren. NVJ c.s. maken zich daarnaast zorgen over het feit dat er in het voorstel geen garanties zijn opgenomen voor de vrije informatiegaring van de journalist.
NVJ c.s. concluderen dat het wetsvoorstel het ambtenaren te makkelijk maakt om journalisten in hun werk te belemmeren. Dit zou leiden tot extra administratieve lasten en meer juridische procedures, wat juist zou leiden tot een negatieve impact op het oorspronkelijke doel van het wetsvoorstel – efficiënter werken en de werkdruk bij ambtenaren verminderen.
Illustratie via FeatheredTar op Flickr
