De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft op 3 april 2013 (nr. 201106793/1/A3) het hoger beroep van de TROS tegen een boete van het Commissariaat voor de Media ongegrond verklaard. Het oordeel van het Commissariaat dat de TROS zich in strijd met de Mediawet dienstbaar heeft gemaakt aan het maken van winst door derden, is terecht.
Wat was er aan de hand? Van 3 tot 11 november 2007 vond een door Van der Valk Vakanties B.V. georganiseerde cruise “Alle fans aan dek” plaats. Tijdens die cruise zijn televisieopnamen gemaakt van optredens van bekende artiesten voor een door TROS uit te zenden televisieprogramma. Het Commissariaat legde de TROS een boete van € 35.000,–. De TROS heeft namelijk “niet normaal economisch gehandeld”, aldus het Commissariaat, en Van der Valk in de gelegenheid gesteld om meer dan normale winst te genereren. De cruise viel niet te kwalificeren als toegestane publieksreis die het publiek in staat stelt aanwezig te zijn bij locatie-uitzendingen, de cruise werd voor eigen rekening en risico door Van der Valk georganiseerd en Van der Valk had een commercieel belang had bij het organiseren van de cruise. Van der Valk had verder ter promotie van de cruise optredens van sterren geregeld, onder andere door gebruikmaking van het TROS-logo in advertenties en door te verwijzen naar de televisieopnamen van de TROS. De TROS had de Van der Valk cruise gepromoot op websites en in advertenties.
De TROS voert in hoger beroep aan dat de cruise wel degelijk als publieksreis valt te kwalificeren, zoals bedoeld in de beleidsbrief van het Commissariaat. Daarvan kan sprake zijn wanneer een reis in rechtstreeks en onmiddellijk verband staat met de verzorging van één of meer programmaonderdelen van een omroepvereniging en de reis bedoeld is om het publiek in staat te stellen aanwezig te zijn bij locatie-uitzendingen. De Afdeling maakt korte metten met dit betoog. Hoewel de cruise in rechtstreeks en onmiddellijk verband stond met de verzorging van een programmaonderdeel, is de cruise niet georganiseerd met als doel het publiek in staat te stellen bij een locatie-uitzending aanwezig te zijn. De cruise is bovendien als één geheel, inclusief het optreden, gepresenteerd. Er bestond dus geen duidelijk onderscheid tussen de verzorging van de opname van het programmaonderdeel en de cruise. Het annuleren van de cruise leidde bovendien automatisch tot annulering van het optreden.
TROS bestreed verder dat het dienstbaarheidsverbod is overtreden. Naar de mening van TROS is wel degelijk sprake van normaal economisch handelen. Ook hiermee maakt de Afdeling korte metten. Alle feiten en omstandigheden leiden, in onderlinge samenhang bezien, tot de terechte conclusie dat TROS zich dienstbaar heeft gemaakt aan het maken van winst door Van der Valk. Zo was geen sprake van een duidelijk onderscheid tussen de verzorging van de opname van het programmaonderdeel en de cruise als zodanig, had Van der Valk normaal gesproken de artiesten een vergoeding voor hun optreden moeten betalen en was de cruise geen reguliere ingeplande cruise maar een buiten het reguliere programma extra ingelaste reis. Het Commissariaat was dus bevoegd om een boete op te leggen. Een beroep op het gelijkheidsbeginsel slaagt bij gebrek aan deugdelijke onderbouwing evenmin. Tenslotte oordeelt de Afdeling dat, gelet op de beleidslijn van het Commissariaat inzake de hoogte van boete, ook de hoogte van de boete redelijk is.
Uit de uitspraak blijkt weer eens dat het Commissariaat strikt de hand houdt aan de non‑commercialiteit van publieke omroepen. Eerder al werd de TROS beboet voor overtreding van het sponsorverbod. Die boete werd door de Afdeling bestuursrechtspraak overigens gematigd tot € 100.000,– (nr. 201108858/1/A3).
