De Europese Commissie heeft Google zogenaamde ‘punten van bezwaar’ toegezonden, omdat zij vermoedt dat Google haar machtspositie op het gebied van online zoekmachines misbruikt door Google Shopping voor te trekken. Wordt Google de volgende grote Amerikaanse IT-gigant die een miljardenboete krijgt opgelegd?
Google Shopping is een vergelijkingstool waarmee consumenten producten op online shopping websites kunnen vergelijken. Dat is een ander product dan de zoekmachine van Google die alleen zoekresultaten genereert. Vergelijkingssites worden ook door andere partijen dan Google aangeboden. Vult u in Google het woord ‘laptop’ in, dan wordt er voorafgaand aan het zoekresultaat een prijsvergelijking van laptops getoond onder het kopje “Google Shopping-resultaten voor laptop”. En bovenaan de website, naast de tabbladen ‘Web’ en ‘Afbeeldingen’, kan de consument kiezen voor de tab ‘Google Shopping’. De Europese Commissie vermoedt daarom dat de consument wordt beïnvloed bij zijn keuze voor de vergelijkingssite Google Shopping.
Consument kan nadelig worden beïnvloed door voortrekken Google Shopping
Google heeft ongeveer 90% van de markt voor onlinezoekmachines in handen. Andere onlinezoekmachines zoals Yahoo en Bing worden minder vaak gebruikt en hebben een aanzienlijk lager marktaandeel. In mededingingsrechtelijke termen heeft Google daarom een machtspositie; bij 90% wordt zelfs gesproken van ‘superdominantie’. Het is op grond van het mededingingsrecht verboden om misbruik te maken van een machtspositie, bijvoorbeeld door het bevoordelen van eigen producten. En dat is wat Google nu met Google Shopping doet. Door de prominente plaats die exclusief is toebedeeld aan Google Shopping zouden consumenten minder snel geneigd zijn gebruik te maken van andere vergelijkingstools. De consument is er daardoor niet van verzekerd de meest relevante vergelijking te zien te krijgen. Bovendien worden de concurrerende vergelijkingstools door het gedrag van Google in een nadelige positie gebracht.
Google ligt al langer onder vuur
De toezending van de punten van bezwaar is een officiële stap na het onderzoek van de Europese Commissie dat al sinds 2010 loopt. Google heeft gedurende het onderzoek meerdere schikkingsvoorstellen ingediend. Het leek er aanvankelijk op dat de Europese Commissie en Google op basis van het laatste voorstel een akkoord zouden bereiken. Vanwege aanhoudende kritiek van marktpartijen heeft de Europese Commissie uiteindelijk toch besloten ook het laatste voorstel niet te accepteren. Met het toezenden van de punten van bezwaar begint de formele juridische procedure.
Begin van een lange juridische strijd?
De punten van bezwaar bevatten een eerste (juridische) beoordeling van het vermoeden van machtsmisbruik. Google heeft tien weken om te reageren op de punten van bezwaar. Als de Europese Commissie het verweer van Google niet aanvaardt hangt Google een aanzienlijke boete van enkele miljarden boven het hoofd. Boetes voor overtredingen van het mededingingsrecht worden namelijk gebaseerd op de omzet van de inbreukmakende onderneming.
Het komt vaak voor dat ondernemingen er niet in slagen om de bezwaren van de Europese Commissie weg te nemen. Normaliter volgt er dan een boetebesluit. Er bestaat dus een reële kans dat Google een boete krijgt opgelegd voor het voortrekken van Google Shopping.
Dergelijke boetebesluiten leiden meestal tot jarenlange juridische procedures. Zo werd het hoger beroep van Intel tegen het boetebesluit van 2009 pas vorig jaar door de Europese rechter afgewezen. Over de Google-zaak is het laatste woord dus nog niet gezegd.
Kan de Europese Commissie zomaar optreden tegen een Amerikaans bedrijf?
De Europese Commissie kan optreden tegen misbruik van machtpositie als er gevolgen zijn voor de mededinging op de Europese markt. De Europese Commissie kan dus ook optreden tegen een Amerikaanse onderneming als Google. Dat de Europese Commissie er niet voor terugdeinst grote Amerikaanse ondernemingen te beboeten blijkt wel uit de boete van ruim 1 miljard Euro die de Europese Commissie eerder oplegde aan Intel.
Groter offensief tegen Google
Niet alleen de Europese Commissie heeft haar pijlen op Google gericht. Het Europese Parlement heeft eind vorig jaar een resolutie aangenomen waarin zij de Europese Commissie in overweging geeft om grote, machtige onlinezoekmachines (zoals Google) ‘op te knippen’. Het ontvlechten van onlinezoekmachines en andere commerciële diensten (zoals vergelijkingstools) zou volgens het Europese Parlement wellicht een structurele verbetering zijn voor de digitale EU-markt.
De Europese Commissie heeft ook klachten ontvangen over andere gedragingen van Google die verband houden met Googles machtspositie. Het onderzoek naar die gedragingen is nog niet afgerond. Daarnaast heeft de Europese Commissie aangekondigd een onderzoek te starten naar de gedragingen van Google op het gebied van Android.
De procedure tegen Google zal de komende jaren de (mededingingsrechtelijke) gemoederen bezig houden. Wij volgen de omwikkelingen op de voet.
Annemieke van der Beek op RTL Nieuws
Bekijk hier het nieuwsitem van RTL Nieuws op 15 april 2015 waarin Annemieke uitleg geeft over de aanklacht die de Europese Commissie tegen Google heeft ingediend: RTL Nieuws fragment – Aanklacht Europese Commissie tegen Google.
Auteurs: Annemieke van der Beek, Fabian Kroon
