Tien jaar na het verschijnen van het fotoboek “de Ajacied” over Johan Cruijff, uitgebracht door uitgeverij Tirion, velt de Hoge Raad zijn finale oordeel. Wat in 2003 begon met een kort geding, eindigt in 2013 met dit arrest van de Hoge Raad in de bodemprocedure. De Hoge Raad bevestigt het oordeel van het Hof en de rechtbank: publicatie van het boek is niet onrechtmatig, Cruijffs portretrechten zijn niet geschonden. Erkend wordt dat Cruijff een zogenaamde verzilverbare populariteit heeft. Maar anders dan Cruijff stelde, geeft hem dat geen absoluut verbodsrecht. Het portretrecht is geen exclusief exploitatierecht. Juist bekende personen zullen in het kader van de informatievrijheid moeten dulden dat er foto’s van hen verschijnen. De Hoge Raad overweegt in dit verband:
“Ten aanzien van personen die door hun beroepsuitoefening bekendheid genieten, geldt evenwel dat de openbaarmaking van foto’s die deze beroepsuitoefening betreffen en zijn gemaakt in voor het algemeen publiek toegankelijke plaatsen, tot op zekere hoogte inherent is aan hun beroepsuitoefening en de daarmee gemoeide bekendheid en belangstelling van het publiek. Indien de openbaarmaking de beroepsuitoefening van een daardoor bekende geportretteerde betreft, komt derhalve in de regel groot gewicht toe aan factoren als algemene nieuwswaarde en informatie aan het publiek in verhouding tot diens enkele verzet tegen openbaarmaking.”
Dat neemt niet weg dat Cruijff volgens de rechters vanwege zijn verzilverbare populariteit wel aanspraak kon maken op een redelijke vergoeding. Tirion erkende dat ook en had Cruijff een vergoeding aangeboden. Cruijff had die echter niet geaccepteerd, maar in de procedure is niet gebleken dat de aangeboden vergoeding onredelijk was.
In zijn algemeenheid stelt de Hoge Raad het volgende:
“Indien vaststaat of onbetwist is dat een redelijke vergoeding is aangeboden (en bescherming van privacy-belangen niet aan de orde is), zullen in beginsel bijkomende omstandigheden nodig zijn voor het oordeel dat openbaarmaking jegens de geportretteerde onrechtmatig is. Deze omstandigheden zullen door de geportretteerde gemotiveerd gesteld dienen te worden. Gedacht kan bijvoorbeeld worden aan de situatie dat de publicatie afbreuk doet aan of schadelijk is voor de wijze waarop de geportretteerde zijn bekendheid wenst te exploiteren.”
Dat laatste was in deze zaak niet aan de orde en het cassatieberoep van Cruijff wordt door de Hoge Raad verworpen. Gezien alle omstandigheden gaat het recht op vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM) van Tirion dus uiteindelijk voor op de persoonlijkheidsrechten (artikel 8 EVRM) van Cruijff.
Het is een interessant arrest, waarin de Hoge Raad de verhouding tussen het ‘redelijk belang’ in artikel 21 Auteurswet, artikel 8 en artikel 10 EVRM nog eens duidelijk uiteenzet (r.o. 3.4 – een redelijk belang kan zowel een persoonlijk (privacy)belang zijn als een commercieel belang zijn ‘dat naar zijn inhoud mede door artikel 8 EVRM wordt bepaald’, of openbaarmaking jegens de geportretteerde onrechtmatig is, vergt een afweging van de belangen neergelegd in artikel 8 en 10 EVRM).
Tot slot verdient de overweging van de Hoge Raad dat ook commerciële belangen bescherming genieten onder artikel 8 EVRM nadere bestudering. Daar komen we op terug.
