Er is al veel bericht over de strijd tegen fake news door de EU, waarvoor zij onder meer de website ‘EU vs Disinfo’ inzet. Dit is een database met artikelen die door de EU als ‘fake news’ (c.q. ‘disinformation’) zijn aangemerkt. Eerder dit jaar spanden drie Nederlandse media een kort geding aan omdat hun artikelen ten onrechte als fake news werden bestempeld op EU vs Disinfo, waarop de EU een rectificatie publiceerde en de beschuldigingen van de site verwijderde. De EU liet echter weten wel verder te willen met EU vs Disinfo (waarbij de EU dus bepaalt wat wel en niet fake news is), ondanks het pleidooi van Nederland in Brussel om de site op te heffen. Sterker nog: uit beleidsplannen van het EU leek te volgen dat EU vs Disinfo juist uitgebreid en versterkt zou gaan worden. Hoewel dit zeker nog niet van tafel is, bleek vandaag uit onderzoek van de NOS dat al sinds juli van dit jaar beleid is dat er geen Europese media meer op de zwarte lijst van EU vs Disinfo worden gezet. De NOS bericht hierover:
“Sinds juli komen er nauwelijks meer media uit EU-landen op de lijst voor. Dat is geen toeval, maar beleid, zeggen de EU-ambtenaren. Media uit EU-landen worden in principe niet meer op de lijst gezet, tenzij lidstaten zelf vragen om ook hun media in de lijst op te nemen.”
Verder wil de EU graag dat EU vs Disinfo professioneler wordt en minder op (veelal partijdige) vrijwilligers hoeft te leunen.
Met deze maatregelen wordt echter niet tegemoetkomen aan het principiële bezwaar dat het onwenselijk (en in strijd met de uitingsvrijheid) is dat de overheid bepaalt wat de waarheid is. Bovendien blijft gelden dat EU vs Disinfo geen objectief platform is, maar een onderdeel van de tak “strategic communications” van de EU vormt. Uit de laatste beleidsplannen van de EU op het gebied van fake news volgt dat het hoofddoel van deze vorm van communicatie is: “countering false narratives about Europe and tackling disinformation, within and outside the EU.” Niet geheel uit te sluiten is dat de EU bevooroordeeld is bij het beoordelen van wat geldt als een ‘false narrative about Europe’.
Zorgwekkend is verder dat kennelijk lidstaten kunnen vragen om media op hun grondgebied in de lijst op te nemen: het is niet snel voor te stellen onder welke omstandigheden dat aan de orde zou kunnen zijn zonder strijd met artikel 10 EVRM.
De Commissie zal binnenkort, onder meer vanwege de naderende verkiezingen voor het Europese Parlement, komen met nieuwe plannen tegen fake news.