Het hof Amsterdam heeft op 7 november 2023 geoordeeld dat de Noorse TV- en filmproducent Nordisk Film & TV voor 50% mede-auteursrechthebbende is op het TV-format ‘Psychic Challenge’ en daarom recht heeft op 50% van de opbrengsten van de exploitatie van het format.
Nordisk heeft in de jaren 2000 een televisieformat ontwikkeld waarin helderzienden onopgeloste moordzaken proberen op te lossen getiteld ‘Sensing Murder’. Vervolgens heeft een medewerker van Nordisk samen met een medewerker van Tévé Holland, een Nederlandse televisieproducent, gesproken over het geschikt maken van Sensing Murder voor de internationale markt. Dit heeft geleid tot het televisieformat ‘Psychic Challenge’, waarin helderzienden challenges uitvoeren en tegen elkaar strijden om de winst. Dit format is vervolgens in verschillende landen geëxploiteerd, waaronder in Nederland waar het bekend stond als “Het Zesde Zintuig”.
In 2015 is Tévé Holland failliet verklaard. De curator heeft vervolgens zonder toestemming van Nordisk overeenkomsten gesloten met betrekking tot de exploitatie van het format van Psychic Challenge. Nordisk stelt dat zij voor 50% auteursrechthebbende is op het format en dat de curator inbreuk heeft gemaakt op dit auteursrecht van Nordisk. Nordisk claimt dat zij recht heeft op 50% van de opbrengsten van alle vormen van de exploitatie van het format en vordert in rechte deze niet ontvangen exploitatie-opbrengsten als schade.
De rechtbank Amsterdam wijst in 2021 de vorderingen van Nordisk af. In haar tussenvonnis uit 2019 oordeelt zij dat de format bible voor de Engelse productie van Psychic Challenge, het auteursrechtelijk beschermde werk is: “Het idee van het houden van een talentenjacht voor helderzienden met een jury en sceptici is niet beschermd, hoe goed dat idee kennelijk, commercieel bezien, ook blijkt te zijn. Het gaat om de vorm waarin dit idee is uitgewerkt. De uitwerking van het idee voor het format is in dit geval neergelegd in de format bible […]”. Omdat Nordisk niet heeft meegeschreven aan deze format bible, oordeelt de rechtbank dat niet kan worden vastgesteld dat Nordisk mede-auteursrechthebbende op het format is.
Nordisk is tegen deze uitspraak in beroep gegaan. In haar arrest staat het hof Amsterdam uitgebreid stil bij de vraag of hier sprake is van een auteursrechtelijk beschermd werk en waar dit werk uit bestaat. Volgens Nordisk is het format tijdens de gesprekken met TéVé Holland bedacht en uitgewerkt en bestaat het uit volgende negen hoofdelementen:
- het gaat om een competitie tussen helderzienden;
- het is een reality show;
- de helderzienden kunnen hun capaciteiten laten zien aan de hand van ‘challenges’;
- de challenges maken gebruik van technieken die de helderzienden goed in staat stellen hun capaciteiten te tonen, zoals het plaatsen van de helderziende in de nabijheid van bepaalde personen, objecten of plekken;
- tijdens de challenges wordt de spanning bij het publiek opgebouwd door op specifieke momenten een ontwikkeling in te bouwen (een object wordt gegeven, een blinddoek wordt omgedaan of afgenomen; een ruimte wordt geopend; een extra persoon wordt opgevoerd et cetera);
- er is een presentator die de challenges begeleidt, korte interviews houdt met de kandidaten en de sceptici en een introductie en samenvatting (‘wrap up’) aan het eind van het programma verzorgt;
- er is een jury van sceptici die kritiek uit op de capaciteiten van de kandidaten;
- aan het einde van het seizoen komt er een winnaar uit de bus;
- de winnaar krijgt een niet-materiële prijs.
De combinatie van deze elementen vormt het auteursrechtelijk beschermde werk.
Het hof oordeelt dat het door Nordisk omschreven format met de negen hoofdelementen aan de beschermingsmaatstaf voor een auteursrechtelijk werk voldoet. Dat in latere documenten, zoals in de format bible, een meer gedetailleerde uitwerking is gegeven doet daar volgens het hof niet aan af. Het hof oordeelt verder dat Nordisk haar mede-makerschap van het format voldoende heeft aangetoond. De auteursrechten op het format komen daardoor voor 50% toe aan Nordisk. Zodra namelijk vaststaat dat twee makers hebben bijgedragen aan het creatieve proces dat heeft geleid tot een werk, komt hun op dat werk een gemeenschappelijk auteursrecht toe. In dat geval zijn de aandelen daarin in principe gelijk, ook al was de bijdrage aan het werk niet van gelijke omvang. Dat is alleen anders als uit de rechtsverhouding tussen partijen anders voortvloeit, maar dat was hier niet het geval aangezien hier geen afspraken over waren gemaakt. Aldus heeft Nordisk als mede-auteursrechthebbende recht op 50% van de exploitatieopbrengsten en wijst het hof de schadevordering van Nordisk toe.
Dit arrest geeft meer duidelijkheid over de vraag wanneer televisieformats voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komen. Het hof heeft bevestigd dat een format bestaande uit een aantal hoofdelementen, die op zichzelf gezien waarschijnlijk niet aan de werktoets voldoen (zoals in dit geval ‘het is een reality show’, ‘er is een presentator’, ‘er is een jury die kritiek uit’ en ‘er komt een winnaar uit de bus’), een auteursrechtelijk beschermd werk kan zijn als de combinatie van deze elementen een unieke en specifieke combinatie oplevert en op basis van dit format een karakteristiek en herkenbaar programma kan worden gemaakt. In dat geval is voor auteursrechtelijke bescherming niet vereist dat deze elementen schriftelijk zijn vastgelegd ten tijde van het maken van het format. Deze elementen mogen ook op een later moment worden vastgelegd, zoals Nordisk heeft gedaan in haar processtukken.
In deze procedure is Nordisk bijgestaan door Reindert van der Zaal en Sophie van Loon.