Er gebeurt van alles op kansspelgebied deze week. Nadat afgelopen zaterdag Staatssecretaris Teeven zijn plannen voor een liberaler kansspelbeleid bekend maakte, heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (RvS, de hoogste bestuursrechter) vandaag de langverwachte uitspraak gedaan in de Betfair-zaak. In deze uitspraak heeft de RvS voormalig minister van Justitie Donner op de vingers getikt wegens de wijze van vergunningverlening voor de organisatie van sport- en paardrenweddenschappen.
Nederland kent met de Wet op de Kansspelen (WoK) een restrictief kansspelbeleid, waarbij kansspelen in principe alleen met een overheidsvergunning mogen worden georganiseerd. Het organiseren van kansspelen via internet is vooralsnog sowieso verboden, terwijl de kansspelvergunningen voor sport- en paardrenweddenschappen slechts aan één partij kunnen worden verleend. Die vergunningen zijn in 2004 en 2005 door de minister verleend aan De Lotto, respectievelijk Scientific Games Racing (SGR). Het Britse Betfair, dat online kansspelen aanbiedt, heeft in 2005 bezwaar gemaakt tegen deze vergunningverleningen en zelf een vergunning aangevraagd voor het organiseren van sport- en paardrenweddenschappen (waaronder via internet). De minister wees Betfair echter de deur met een beroep op het wettelijke éénvergunningstelsel en het verbod op online kansspelen.
Betfair liet het er niet bij zitten. Na een door de rechtbank afgewezen beroep tegen het besluit van de minister, volgde hoger beroep bij de RvS. Volgens Betfair waren de besluiten van de minister in strijd met het Europese vrije verkeer van diensten. In dit verband betoogde Betfair bovendien geen Nederlandse vergunning nodig te hebben voor online kansspelen, omdat zij hiervoor in andere Europese lidstaten al over een geldige vergunning beschikte.
Het oordeel van de Raad van State
Alvorens over de zaak te beslissen, stelde de RvS uitlegvragen over het vrije diensten-principe aan het Europese Hof van Justitie (HvJ). Het antwoord op deze vragen kwam op 3 juni 2010, tegelijkertijd met de uitspraak van het HvJ in de Ladbroke-zaak waarin het restrictieve Nederlandse kansspelbeleid eveneens onderwerp van geschil was (maar niet werd verworpen). In de Betfair-zaak wees het HvJ het Nederlandse éénvergunningstelsel als zodanig niet af. Wel oordeelde het dat de enkele beschikbare kansspelvergunningen op transparante en niet- discriminerende (lees eerlijke) wijze dienen te worden verleend, tenzij de vergunning wordt verleend aan kort gezegd een exploitant waarop de Staat strenge controle kan uitoefenen.
Het HvJ constateerde dat de vergunningverlening aan De Lotto en SGR niet op transparante wijze was geschied. Het was vervolgens aan de RvS om te oordelen of de Lotto en SGR kunnen worden geschaard onder de hiervoor genoemde uitzonderingscategorie van onder overheidstoezicht vallende exploitanten, waardoor transparantie in de gunningsprocedure überhaupt niet was vereist. Het RvS heeft die vraag nu ontkennend beantwoord. Er bestond derhalve geen rechtvaardiging voor de minister om zonder enige oproep tot mededinging de kansspelvergunningen van De Lotto en SGR klakkeloos te verlenen. Betfair had de kans moeten krijgen om mee te dingen naar deze vergunningen.
Verder heeft de RvS conform de Bwin/Santa Casa– en de Betfair-uitspraken van het HvJ geoordeeld dat het feit dat Betfair een Britse vergunning heeft voor online kansspelen, niet betekent dat zij ook online kansspelen mag organiseren in Nederland.
Tot slot
De RvS heeft de besluiten van de minister op de bezwaren van Betfair tegen de vergunningverlening aan De Lotto en SGR vernietigd. De minister zal nu opnieuw op deze bezwaren moeten oordelen en kan bijna niet anders dan deze alsnog gegrond verklaren vanwege de gevolgde ontransparante procedure. Een nieuwe vergunningprocedure ligt in het verschiet, waarbij het niet zeker is dat de vergunningen van De Lotto en SGR stand houden. Al met al eindelijk een overwinning voor een buitenlandse kansspelaanbieder die net als verschillende andere buitenlandse aanbieders al jaren voet aan de grond probeert te krijgen op de Nederlandse kansspelmarkt.
De uitspraak van de RvS betekent echter (nog) niet dat: 1) dat de vergunningen sowieso niet aan De Lotto en SGR hadden mogen worden verleend; 2) het Nederlandse kansspelbeleid in het algemeen niet door de beugel kan – het wachten is op de definitieve Ladbrokes-uitspraak van de Hoge Raad; 3) Betfair nu legaal online kansspelen in Nederland kan aanbieden – waarvoor de vergunningen van De Lotto en SGR niet gelden, en wat vooralsnog nog altijd verboden is.
De kansspelontwikkelingen worden vervolgd; niet alleen in de afwikkeling van deze Betfair-kwestie, maar (vooral) ook in de Ladbrokes-zaak en de uitwerking van de beleidsvisie van Teeven.