Het Hof van Justitie heeft op 1 maart 2012 antwoord gegeven op twee prejudiciële vragen die waren gesteld naar aanleiding van het geding tussen Football Dataco en Yahoo.
Jaarlijks wordt door Football Dataco in Engeland en Schotland voetbalkampioenschappen georganiseerd. In het kader van deze kampioenschappen worden door Football Dataco wedstrijdkalenders opgesteld en gepubliceerd. Yahoo gebruikte deze kalenders om zelf voetbalnieuws aan te bieden en weddenschappen op de wedstrijden te organiseren.
Football Dataco eiste een vergoeding voor het gebruik van hun kalenders. Ze meenden dat ze op basis van de Databankenrichtlijn in aanmerking kwamen voor zowel auteursrechtelijke bescherming als bescherming uit hoofde van een ‘sui generis’ databankenrecht.
Bescherming van databanken
De Databankenrichtlijn bepaalt dat een databank twee soorten bescherming kan genieten. In de eerste plaats auteursrechtelijk. “Volgens deze richtlijn worden databanken die door de keuze of de rangschikking van de stof een eigen intellectuele schepping vormen, als zodanig door het auteursrecht beschermd“. Het auteursrecht ziet alleen op de structuur van de databanken. Ook de in een databank opgenomen werken kunnen auteursrechtelijke bescherming genieten. Daarnaast kan een databank worden beschermd door een ‘sui generis’ recht. Dat is het databankenrecht; een recht voor de producent van een databank, “waarvan de verkrijging, de controle of de presentatie van de inhoud in kwalitatief of kwantitatief opzicht getuigt van een substantiële investering“.
Prejudiciële vragen
De nationale rechters waren van mening dat er geen recht van sui generis was ontstaan op de wedstrijdkalenders. Dit is in lijn met eerdere uitspraken van het Hof (Fixtures en British Horseracing) waarin het Hof verklaarde dat dit soort wedstrijdkalenders in beginsel niet kunnen worden beschermd op grond van het databankenrecht omdat de investeringen vooral zien op het creëren van de elementen waaruit de verzameling vervolgens wordt samengesteld en niet op de verkrijging, controle of presentatie van de inhoud.
De vraag was vervolgens of de databank wel auteursrechtelijk werd beschermd. Daarover werden twee prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie. De twee vragen luiden kort gezegd als volgt: 1. Onder welke voorwaarden kan een databank auteursrechtelijke bescherming krijgen, en 2. kan het nationale recht auteursrechtelijke bescherming toekennen aan databanken onder andere voorwaarden dan die worden gesteld in de richtlijn?
Over de eerste vraag overweegt het Hof dat om vast te stellen of een databank auteursrechtelijke bescherming geniet, niet relevant is of er intellectuele inspanningen of deskundigheid is gebruikt. Ook hoeft de keuze of rangschikking geen wezenlijke inhoud aan de gegevens toe te voegen. Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen moet een databank door de keuze of de rangschikking van de stof, een eigen intellectuele schepping van de maker vormen. Aan dit oorspronkelijkheidscriterium is voldaan wanneer de maker vrije en creatieve keuzes heeft kunnen maken en daarmee een ‘persoonlijke noot’ heeft gegeven.
Over de tweede vraag – of het ook mogelijk is om auteursrechtelijke bescherming toe te kennen aan een databank onder andere voorwaarden- is het Hof heel kort. Volgens het Hof is de richtlijn uitdrukkelijk bedoeld om auteursrechtelijke bescherming van databanken te harmoniseren. Alleen de criteria die worden gehanteerd in de Databankenrichtlijn mogen worden gehanteerd om te bepalen of een databank auteursrechtelijke bescherming geniet.
Gevolgen
Het antwoord op de laatste vraag lijkt het fundament onder de Nederlandse geschriftenbescherming voor databanken weg te slaan. Ten tijde van de invoering van de Databankenrichtlijn werden al vraagtekens gezet bij de status van geschriftenbescherming voor databanken. Toch besloot de wetgever om naast de Databankenrichtlijn de geschriftenbescherming te handhaven. Ook heeft de Hoge Raad in de zaak NVM/Telegraaf benadrukt dat de geschriftenbescherming bleef bestaan naast de Europese databankenbescheming.
Geschriftenbescherming neemt een bijzondere positie in binnen de Auteurswet. Het beschermt niet-oorspronkelijke geschriften die bestemd zijn om openbaar te worden gemaakt. De beschermingsomvang is wel veel kleiner dan die van het ‘volle’ auteursrecht. Geschriftenbescherming is een soort pseudo-auteursrecht dat alleen beschermt tegen bewijsbare, rechtstreekse ontlening. Met dit arrest wordt duidelijk dat alleen de criteria in de Databankenrichtlijn mogen worden gebruikt om auteursrechtelijke bescherming aan databanken te verlenen. En dat geldt dus ook voor uitgeklede versies van het auteursrecht, zoals de geschriftenbescherming. Producenten van databanken kunnen zich dus waarschijnlijk niet meer beroepen op de geschriftenbescherming, als databankenrecht en het ‘volle’ auteursrecht geen soelaas bieden. In het verleden werd de geschriftenbescherming vaak als vangnet gebruikt (zie daarover ons eerdere bericht MR5862).
De Advocaat Generaal voorziet dat deze uitspraak ook in common law landen van grote invloed zal zijn. Common law landen kennen een ander niveau van ‘oorspronkelijkheid’ dat in het algemeen wordt vereist om auteursrechtelijke bescherming toe te kennen. De common law landen gebruiken voor auteursrechtelijke bescherming het referentiekader van ‘labour, skill and effort’, waardoor databanken al snel auteursrechtelijk beschermd waren. Dit in tegenstelling tot de vereisten die gehanteerd worden op het continent waarbij een werk elementen van creativiteit moet bezitten en de persoonlijkheid van de maker tot uitdrukking moet brengen. De common law landen zullen met betrekking tot de auteursrechtelijke bescherming van databanken nu ook aan moeten haken bij deze continentale traditie en de criteria van de Databankenrichtlijn moeten hanteren. Daarom zullen nu ook in de common law landen databanken minder snel auteursrechtelijk beschermd zijn.
