Nederland heeft een tijd onder vuur van de Europese Commissie gelegen wegens het niet goed naleven van de staatssteunregels bij de financiering van de publieke omroep. Dit naar aanleiding van klachten van verschillende commerciële omroepen en de Vereniging Nederlandse Dagblad Pers bij de Commissie over illegale staatsteun. Mede door deze kritiek is de Nederlandse Mediawet eind 2008 aangepast met de invoering van de Mediawet 2008. Dit was echter niet afdoende.
Het Nederlandse regime is nu weliswaar goedgekeurd, maar niet nadat het op aandringen van de Commissie wordt gewijzigd. Dit blijkt uit de beslissing van de Commissie van 26 januari 2010, waarvan recent de publieke versie verscheen. Zo wordt de publieke taakopdracht verder gedetailleerd, ook op het gebied van mobiele telefonie en online diensten en andere nieuwe media-activiteiten. Nieuwe media-activiteiten, waaronder betaaldiensten, dienen ook aan een voorafgaande toetsing onderworpen te worden voordat zij als taak aan de publieke omroep worden toegewezen. Deze toetsing dient op een transparante wijze plaats te vinden. Commerciële omroepen zullen worden geconsulteerd in het kader van een uniforme openbare voorbereidingsprocedure. De minister zegde in dat kader toe om marktpartijen uit te nodigen voor een reactie. Ook de door de Commissie gewenste afweging tussen de markteffecten van de nieuwe audiovisuele diensten en de waarde ervan zal moeten worden verricht (markttoets).
Dit is een belangrijke stap. Tot op heden weigerde Nederland namelijk een dergelijke toets te doen. Voorts zal de compensatie niet meer mogen bedragen dan wat nodig is voor de vervulling van de publieke taak. Daarnaast zullen er in de toekomst sancties verbonden worden aan het niet naleven van de prestatieovereenkomst door de publieke omroep.
Nederland zal de voorafgaande markttoets in overeenstemming met randnummer 88 van de nieuwe Omroepmededeling van de Commissie uitvoeren. De toets moet van de Commissie per direct worden ingevoerd. Alleen voor pilots, uit te voeren op een zo’n klein mogelijke schaal en voor een beperkte tijd, geldt geen markttoets. In een recente beslissing op bezwaar over een aantal nieuwe activiteiten, waaronder radiothemakanalen, weigerde de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap deze toetsing alsnog uit te voeren. Of dat terecht is zal in (hoger) beroep moeten blijken.
