De Hoge Raad heeft op 26 februari 2010 het arrest van het Hof Amsterdam in de zaak over de huizenwebsite Jaap.nl vernietigd en bepaald dat de Stichting Baas In Eigen Huis (de “Stichting”) namens makelaars mag procederen tegen de website.
Jaap.nl (van Plazacasa B.V.) is een website om huizen te zoeken. De beschrijving en foto’s van te koop staande huizen werden door Jaap.nl overgenomen van websites van makelaars. De Stichting is opgericht met als doel de belangen van makelaars te behartigen bij de uitoefening en handhaving van hun intellectuele eigendomsrechten. De Stichting verzette zich in een ‘collectieve actie’ namens makelaars tegen de werkwijze van Jaap.nl. In kort geding besloot de voorzieningenrechter dat Jaap.nl de gegevens van een andere website over een huis niet meer integraal mocht overnemen, maar hooguit: (a) het adres en de vraagprijs, (b) één verkleinde foto (’thumbnail’) van maximaal 194×145 pixels en (c) een tekst van 155 tekens. Lees hier meer over de zaak in kort geding. Jaap.nl ging tegen die uitspraak in hoger beroep bij het Hof in Amsterdam.
Het Hof heeft vervolgens bij arrest van 13 december 2007 de Stichting niet ontvankelijk verklaard in haar vorderingen jegens Plazacasa. Het Hof kwam tot dit oordeel nadat partijen ter terechtzitting hadden verklaard dat maar ongeveer twee derde van alle makelaars in onroerend goed lid zijn van de Nederlandse Vereniging van Makelaars (NVM) die het initiatief had genomen de Stichting op te richten. Ook bleek dat een derde van alle makelaars juist helemaal geen bezwaar had tegen publicatie van hun objectgegevens op Jaap.nl. Immers: hoe meer bezoekers en potentiële kopers, hoe beter.
De Stichting bleek dus niet in de bres te springen voor de belangen van alle makelaars, zoals zij wel had doen vermoeden. Volgens het hof stond daarmee vast dat de Stichting niet de auteursrechtelijke belangen van alle makelaars behartigde en zij dus niet opkwam voor ‘gelijksoortige belangen’ in de zin van artikel 3:305a van het Burgerlijk Wetboek (“BW”). De Stichting had onderscheid moeten maken tussen voor- en tegenstanders van de handelwijze van Plazacasa. Nu zij dit niet had gedaan, achtte het Hof de Stichting niet ontvankelijk in haar vordering. Op 24 januari 2008 is de Stichting overigens in een ander kort geding ook niet-ontvankelijk verklaard.
De Stichting heeft cassatie ingesteld tegen het arrest van het Hof. De Hoge Raad oordeelt nu dat de vorderingen van de Stichting wel geschikt zijn om te behandelen als een collectieve actie op grond van artikel 3:305a BW, omdat die vorderingen ‘strekken tot bescherming van gelijksoortige belangen van andere personen’: “Aan die eis is voldaan indien de belangen ter bescherming waarvan de rechtsvordering strekt, zich lenen voor bundeling, zodat een efficiënte en effectieve rechtsbescherming ten behoeve van de belanghebbenden kan worden bevorderd. Aldus kan immers in één procedure geoordeeld worden over de door de rechtsvordering aan de orde gestelde geschilpunten en vorderingen, zonder dat daarbij de bijzondere omstandigheden aan de zijde van de individuele belanghebbenden betrokken behoeven te worden. De omstandigheid dat een (al dan niet aanmerkelijk) deel van de personen ter bescherming van wier belangen een collectieve actie strekt, niet instemt met (het doel van) de rechtsvordering of zelfs een tegenovergesteld standpunt inneemt, staat op zichzelf niet in de weg aan het oordeel dat de vordering strekt tot bescherming van gelijksoortige belangen.” Het vijfde lid van art. 3:305a BW biedt soulaas voor makelaars die niet instemmen met de vorderingen van de Stichting. Zij kunnen aan Plazacasa melden dat ze wel willen dat hun huizenaanbod (integraal) op Jaap.nl wordt overgenomen.
De Stichting is dus wel ontvankelijk in haar collectieve actie namens makelaars. De zaak wordt verwezen naar het Hof in Den Haag om alsnog het hoger beroep inhoudelijk te behandelen, dat het Hof in Amsterdam met de niet-ontvankelijk verklaring had afgedaan.
