Nadat eind 2007 de Voorzieningenrechter nog oordeelde dat de zoekmachine Gaspedaal.nl het occassionaanbod van Autotrack.nl (en andere autosites) mocht doorzoeken en gedeeltelijk overnemen, heeft de bodemrechter nu geoordeeld dat dit niet meer is toegestaan.
Feiten
Via de website Gaspedaal.nl exploiteert Innoweb een zogenaamde ‘metazoekmachine’. Op deze zoekmachine kan de bezoeker aan de hand van een aantal selectiecriteria het occasionaanbod van zeven verschillende autosites doorzoeken, waaronder die van eiseres Wegener: Autotrack.nl. Op basis van de zoekopdracht toont Gaspedaal.nl een resultatenlijst. In deze lijst neemt zij de foto, merk, type, bouwjaar en kilometerstand van de occasion(s) uit de AutoTrack databank over, met een deeplink naar de betreffende advertentiepagina(s) op Autotrack.nl.
Databank?
In de Autotrack.nl databank van Wegener zitten gemiddeld meer dan 200.000 advertenties, en op jaarbasis worden 800.000 verschillende advertenties aangeboden. Wegener’s investering in Autotrack.nl is voldoende substantieel en deze website is volgens de Rechtbank dus beschermd als databank. De argumenten van Innoweb tegen de facturen van Wegener gaan grotendeels niet op. De discussie gaat over miljoeneninvesteringen, en dat vindt de Rechtbank substantieel.
Opvragen en hergebruiken substantieel deel?
Per zoekopdracht geeft Gaspedaal slechts een kleine selectie uit deze databank weer in haar resultatenlijst. Er wordt real time gezocht in de databank van Wegener: per zoekopdracht worden in de databank van Wegener de resultaten opgehaald. Dat valt volgens de Rechtbank onder de definitie van ‘opvragen en hergebruiken’, dat volgens Europese jurisprudentie ruim moet worden uitgelegd. De Rechtbank oordeelt dat Gaspedaal.nl geen substantieel deel van de databank van Wegener gebruikt. Het in zijn geheel doorzoeken kwalificeert niet als gebruik, aldus de Rechtbank, en er moet per zoekopdracht worden beoordeeld of het opvragen en hergebruiken een substantieel deel betreft.
Ongerechtvaardigde schade door herhaald en systematisch opvragen en hergebruiken van niet-substantiële delen?
De Databankenwet biedt uitdrukkelijk ook bescherming tegen het herhaald en systematisch opvragen en hergebruiken van niet-substantiële delen. Die toets past de Rechtbank toe. Herhaald opvragen leidt in casu niet tot een reconstructie van de databank van Wegener, en is daarom niet in strijd met de normale exploitatie en de Rechtbank concludeert dat er op dit punt geen ongerechtvaardigde schade wordt toegebracht aan de rechtmatige belangen van Wegener.
Blijft over de vraag of het herhaald hergebruiken van de zoekresultaten ongerechtvaardigde schade toebrengt aan de belangen van Wegener. De Rechtbank beoordeelt daarvoor eerst welke gegevens Innoweb precies overneemt. Van de maximaal 24 gegevens per auto neemt Innoweb de 7 belangrijkste over (te weten merk, model, uitvoering, bouwjaar, kilometerstand, prijs en verkleinde foto). Wegener heeft onweersproken gesteld dat de investering om die 7 kerngegevens te verkrijgen substantieel is, in vergelijking met de investering die het nog kost om de rest van de gegevens te verkrijgen. De Rechtbank oordeelt op basis daarvan dat de door Innoweb hergebruikte gegevens een substantiële investering vertegenwoordigen, en het overgenomen deel is in ieder geval in kwalitatief opzicht substantieel.
De Rechtbank overweegt dat Innoweb ernstige schade toebrengt aan de investering van Wegener, omdat het cumulatief effect van de vele zoekopdrachten is dat een substantieel deel van de databank van Wegener aan het publiek ter beschikking wordt gesteld. Innoweb had nog betoogd dat haar meta-zoekmachine juist voordelig voor de website van Wegener werkte, omdat daarmee extra bezoekers naar de website van Wegener werden geleid. De Rechtbank overweegt dat het aan Wegener is om te bepalen of de eventuele voordelen van het hergebruik opwegen tegen de nadelen en of het hergebruik is toegestaan.
Analyse en conclusie
De Rechtbank loopt de verschillende elementen van de databankenwet één voor één af. Dat gaat bij de meeste elementen goed, maar bij de toets van het ‘herhaald en systematisch opvragen van niet-substantiële delen’ haalt de Rechtbank wat elementen door elkaar. De Rechtbank beoordeelt niet of er werkelijk schade wordt geleden door Wegener, maar meent dat dat volgt uit het cumulatieve effect van de vele zoekopdrachten. Dat lijkt niet de juiste maatstaf. Ook het oordeel dat het aan Wegener is om voordelen van hergebruik af te wegen tegen de nadelen lijkt niet goed te passen in een door de rechter te maken beoordeling van de schade aan de belangen van Wegener. Al met al is dit vonnis op het cruciale onderdeel niet helder gemotiveerd.
De door de Rechtbank gevolgde redenering zou grote gevolgen kunnen hebben voor andere zoekmachines op internet. Leest men in het vonnis in plaats van Gaspedaal.nl een andere zoekmachine, bijvoorbeeld Google of Yahoo, dan zou de consequentie zijn dat ook die zoekmachines niet meer zouden zijn toegestaan. Vanuit het oogpunt van informatievrijheid is het de vraag of het een wenselijke ontwikkeling is dat informatie die in het openbaar, gratis en zonder wachtwoord aan het publiek wordt aangeboden, niet door zoekmachines zou kunnen worden hergebruikt.
