De Duitse muziekgroep Kraftwerk bracht in 1977 het nummer ‘Metall auf Metall’ uit, dat al bijna twintig jaar lang een hoofdrol speelt in een kwestie bij de Duitse rechter. Een kort geluidsfragment (sample) uit het Kraftwerk-nummer zou zijn gebruikt voor het nummer ‘Nur Mir’ van Sabrina Setlur, dat in 1999 werd gecomponeerd door Moses Pelham en Martin Haas.
Sampling
Samples kunnen variëren in lengte, soms duurt het fragment zelfs minder dan een seconde. Bovendien worden deze korte muziekstukjes vaak gemixt, herhaald en gewijzigd, waardoor ze in het nieuwe werk soms bijna niet meer herkenbaar zijn. Kraftwerk besloot een zaak aan te spannen, omdat Pelham en Haas een sample van een drumbeat van ongeveer twee seconden hadden gekopieerd, zonder dat de rechthebbenden van het origineel daarvoor toestemming hadden gegeven.
Hoewel sampling veel voorkomt in de muziekwereld, heeft het EU-hof zich daar voorheen nooit over uitgelaten. In Nederland zijn ook vrijwel geen uitspraken te vinden over sampling, waardoor je vooral bij het Amerikaanse recht moet zijn (zoals ook valt te lezen in deze en deze eerdere blogs op Media Report).
Naburige rechten
In deze zaak gaat het om de toestemming van de fonogrammenproducent. Dat is de partij die de verantwoordelijkheid draagt voor de opname van de muziek en de houder is van de naburige rechten. De auteursrechten zijn in deze zaak niet van belang. Dat onderscheid is belangrijk voor de bescherming. De auteursrechthebbende kan in principe alleen optreden tegen overname van stukken die op zichzelf een beschermd werk vormen (daar is snel sprake van, maar niet elk segment muziek is op zichzelf voldoende oorspronkelijk). Echter, voor het kopiëren van (delen van) een specifieke opname is sowieso toestemming vereist van de houder van de naburige rechten, ook al wordt een deel niet door het auteursrecht beschermd.
HvJEU
De Duitse rechter stelde in bovenstaande zaak vragen aan het HvJEU om meer duidelijkheid te krijgen over de vraag of sampling is toegestaan en zo ja, binnen welk kader. Het Hof oordeelt dat toestemming van de fonogrammenproducent moet worden gevraagd voor het samplen van muziek, ongeacht de lengte van het muziekfragment. Het is daarbij van belang of de sample herkenbaar is. Als het fragment zodanig is bewerkt dat het originele werk niet meer kan worden herkend, worden de rechten van de producent van het origineel niet geschonden. Het EU-Hof maakt ook nog een uitzondering voor een citaten. De herkenbare sample staat gelijk met een citaat als het dient om “de dialoog” aan te gaan met het oorspronkelijke werk. Muzikanten mogen dus in beginsel niet onbeperkt samplen zonder toestemming van de rechthebbende, behalve als de sample voor het oor onherkenbaar is gemaakt of de herkenbare sample als citaat kan worden gezien.
Het is nu aan de Duitse rechter om te oordelen of Pelham en Haas toestemming hadden moeten vragen voor het gebruik van de muziek van Kraftwerk. Het komt met name neer op de beoordeling of het origineel nog te herkennen is in de sample. Om alvast vooruit te lopen op de beslissing van de rechter, kun je natuurlijk zelf de nummers met elkaar vergelijken:
