Het Hof Amsterdam heeft bepaald dat de verkoopsite van tweedehands e-books Tom Kabinet het aanbieden van tweedehands e-books op haar website voorlopig moet staken. Het Hof deed deze uitspraak in het door de vereniging Nederlandse Uitgeversbond (NUV) aangespannen hoger beroep tegen de uitspraak in het kort geding van afgelopen zomer.
Het NUV vertegenwoordigt zo’n 90% van de Nederlandse uitgeversbranche. Tom Kabinet biedt via haar website een platform aan voor het verhandelen van tweedehands e-books. Het NUV vorderde in het kort geding een verbod op de verkoop van tweedehands e-books door Tom Kabinet omdat zij vindt dat Tom Kabinet hiermee auteursrechtinbreuk pleegt. Tom Kabinet stelde zich op het standpunt dat de uitputtingsregel die geldt voor de verkoop van fysieke exemplaren van boeken, ook geldt voor de verkoop van e-books.
Deze uitputtingsregel houdt in dat wanneer een exemplaar van een boek met toestemming van de rechthebbende in de handel is gebracht, de rechthebbende niet meer kan optreden tegen de verdere verspreiding, inclusief de verkoop van dat exemplaar. De eigenaar mag zijn eigen exemplaar dus doorverkopen zonder toestemming van de auteur en zonder daarvoor een vergoeding schuldig te zijn.
Het NUV vindt dat het systeem van Tom Kabinet ‘zo lek als een mandje’ is. E-books zijn digitaal en er kan gemakkelijk een kopie van opgeslagen worden. In tegenstelling tot een tweedehands boek dat gebruiksporen vertoont is een e-book kopie net zo goed als het origineel waardoor er in feite meerdere exemplaren bestaan. Op Tom Kabinet kunnen e-books worden doorverkocht als de originele eigenaar belooft zijn eigen kopie te wissen. Volgens het NUV kan dat niet gecontroleerd worden zodat e-books meerdere malen kunnen worden doorverkocht. Bovendien zouden de auteurs geen passende beloning hebben ontvangen voor hun werk. Ook zou Tom Kabinet niet kunnen garanderen dat de tweedehands e-books rechtmatig zijn verkregen.
Tom Kabinet voerde daarop aan dat zij een tussenpersoon is en de boeken niet zelf verkoopt. Dat doen de eigenaren van de e-books die zelf de boeken te koop aanbieden. Daarbij hanteert Tom Kabinet een ‘notice & takedown’ beleid, waarbij ze illegaal verkregen e-books verwijdert uit de database wanneer zij daarvan op de hoogte raakt.
De voorzieningenrechter ging niet mee in de argumentatie van NUV en wees het gevorderde verbod af. Volgens de voorzieningrechter ging het om het doel van de uitputtingsregel: “Daarbij is van belang of de rechthebbende door de betreffende (ver)handeling de economische waarde van zijn recht te gelde heeft kunnen maken.” In dit geval vond de voorzieningenrechter dat daar sprake van was omdat de auteur al een redelijke vergoeding voor een e-book heeft gekregen. Daarnaast vond de voorzieningenrechter dat Tom Kabinet voldoende waarborgen heeft getroffen om er zorg voor te dragen dat er legale versies van e-books verkocht worden.
Naast de reikwijdte van de uitputtingsleer kwam ook het UsedSoft arrest van het EU Hof van Justitie aan bod in de procedure. In het UsedSoft arrest werd bepaald dat licenties van gedownloade software, tweedehands doorverkocht mochten worden. Aan de vraag of een e-book daar ook onder valt waagt de voorzieningenrechter zich niet. Volgens de voorzieningenrechter kan niet met zekerheid worden gezegd wat de reikwijdte van het UsedSoft arrest is en of de betekenis van dit arrest zich ook uitstrekt tot de handel in e-books. “Dat in buitenlandse rechtspraak (vooral in Duitsland) tot nu toe is geoordeeld dat het online ter beschikking stellen van werken, niet zijnde software, niet tot uitputting leidt, acht de voorzieningenrechter in dit geval niet doorslaggevend’. De voorzieningenrechter oordeelde dat vanwege deze onzekerheid niet gezegd kan worden dat Tom Kabinet onrechtmatig handelt. Een verbod om via een website legale e-books te verhandelen kon dan ook niet in de kortgedingprocedure worden toegewezen. Tom Kabinet mocht dus verder gaan met het verkopen van tweedehands e-books.
In hoger beroep
Evenals de voorzieningenrechter in eerste aanleg heeft het hof beslist dat een verbod om via een website legale e-books te verhandelen niet kan worden toegewezen.
Het hof sluit zich aan bij de overweging van de voorzieningenrechter dat op dit moment niet met zekerheid kan worden gezegd wat de reikwijdte van het UsedSoft arrest is en dat er rekening mee moet worden gehouden dat de betekenis van dat arrest zich ook uitstrekt tot de handel in e-books. Het Hof oordeelt dat er eerst in een bodemprocedure, eventueel door het stellen van prejudiciële vragen, uitgemaakt moet worden of het UsedSoft arrest ook van toepassing is op e-books. Volgens het hof kan verkoop van legaal gedownloade e-books via de website vooralsnog niet onrechtmatig worden geacht.
Het hof vond wel aannemelijk dat via Tom Kabinet illegaal verkregen e-books worden doorverkocht. Tom Kabinet kan niet voldoende aantonen dat zij deze verkoop adequaat bestrijdt. De verantwoordelijkheid voor het treffen van adequate maatregelen tegen inbreukmakende handelingen rust in de eerste plaats op Tom Kabinet die deze verkoop faciliteert. Het Hof wijst daarom de vordering van het NUV in beperkte vorm toe en verbiedt Tom Kabinet een website te exploiteren waarop illegaal gedownloade e-books worden verkocht. Wanneer Tom Kabinet er alsnog in slaagt om voldoende effectieve maatregelen te nemen om illegaal verkregen e-books van haar website te weren, dan kan zij zich tot de voorzieningenrechter wenden met een verzoek tot opheffing.
Tom Kabinet heeft al aangekondigd haar website aan te zullen passen maar door te gaan met de verkoop van tweedehands e-books. Dit jaar nog wil zij een “All you can read’-abonnement voor een vast bedrag per maand introduceren.
Of NUV een bodemproceudre zal starten is nog niet aangekondigd.
